Intervistoi: Gjergj – Bajram Kabashi
Ka një kohë që Drini e vazhdon bisedën me Ibrahim Kelmendin, shkrimtarin dhe mendimtarin shqiptar nga Kosova që jeton në Gjermani. Më parë me autorin e librit pionier: Islami, Religjion agresiv (?!), u zhvillua biseda rreth domethënjes dhe porosisë së mbulesës në Islam, sidomos pasi “çështja e shamisë” ia nisi me të madhe të bëhet si kërkesë e imamëve për femrat muslimane, duke u ndërlidhur paturpësisht me aspektet e lirive e të drejtave të njeriut, megjithëse vet ajo kërkesë si e tillë si dhe mbulimi “vullnetar” i femnave i prek në thelb këto të drejta.
Kësaj radhe bashkëbisedimin me shkrimtarin Ibrahim Kelmendi e vazhdojmë në temën e Sheriatit, pra të Ligjit të Sharias, siç quhet e njihet në mbarë botën islame.
Tema: Sheriati ndër shqiptarët, që në gjuhën bashkëkohore quhet Ligji Sharia.
Sheriati ndër shqiptaret është i pranishëm qyshkur u pushtuam nga kalifati islamik i Perandorisë Osmane dhe populli shqiptar iu nënshtrua terrorit islamik për ta ndryshuar mënyrët e tij të jetesës. Cili ishte ndikimi i Sheriatit në këtë shpërfytyrim dhe akulturim të shqiptarëve ndër shekuj e deri sot? A mund të na jipni në formë të përmbledhur një informatë për ndikimin dhe pasojat e Sheriatit ndër ne?
Ibrahim Kelmendi: Kërkoj falje, e vonova përgjigjen, sepse po më tërheqin debatet grindavece në FCB po më tërheqin në ato përmasa, sa harrova të përgjigjem në pyetjen që ke bërë moti. Kërkoj falje!
Sapo lexova lajmin për shpalljen e kandidaturës për president në Francë, Eric Zemmour, të cilin kundërshtarët ideopolitikë po e diskualifikojnë si neofashist dhe anti-islamist, duke e komentuar deklaratës e tij: “Nëse bëhem president i Francës do ua ndaloj qytetareve të emrojnë fëmijët e tyre me emrin Mohamed!”
Pa i ra trup nga Kina, nëse do isha diktator i Kosovës, do e kisha ndaluar emërtimin e fëmijve shqiptar ëme emrat Ibrahim, Bajram…, sepse emrat e tillë arab tjetërsojnë përkatësinë tonë etnike.
Moti kam pas parashikuar, me alarmim, se agrasiviteti i islamistëve po provokon e nxit rekcion, që mund të eshalon në neofashizëm…
Tani po përpiqem të përgjigjëm në pyetjet Tua.
Perandoria Osmane ka zanafillën në Betejen buzë Manzikert’it (tani qyteti Malazgirt, në Turqinë Lindore). E ndodhur më 26 gusht 1071 në mes të Selxhukëve rum, të komanduar nga Alp Arslan dhe Bizantit, që sundohej nga Perandori Rmanos IV. Diogenes. Pason themelimi i Sulltanatit të Anatolisë (Anadollit) qendror, me kryeqytet Konya.
Qysh në vitin 1517 kalifati muhamedan është kap nga Dinastia osmane. Paraprakisht e kishte Dinastia Abaside. Prej atëherë sulltanët vlerësonin veten e tyre si të deleguar të “allahut” për ta sunduar dhe islamizuar Njerëzimin, siç janë imponuar kalifët nga Mohamedi dhe pasuesit e tij.
Në vitin 1389, Sulltanat minjatural i vitit 1071, ia del të zgjerohet në Perëndim, deri në Kosovë, ku ndodh Beteja famoze mes vendasve të kësaj hapësire dhe forcave pushtuese osmane.
“Në vitin 1478 turqit marrin Shkodrën dhe me te mundet me u thanë se u pushtue e tanë Shqipnia”, spekulon At Gjergj Fishta në fjalimin e tij në Konferncën e Paqës në Paris, e paraqitur më 20 qershor 1919.
Deri në vitin 1517 pushtuesit osman nuk e kishin prioritet imponimin e Islamit, por plaçkën pasuruese. Por, siç e përmenda tangjent më lartë, kur Sulltan Selimi I. e pushton Kairon, ai e shpall veten kalif (arabisht: خليفة). Ky ishte titull sundimtar islam, i themeluar nga sajuesi i Islamit, “profeti” Mohamed. I shqipëruar i bie “pasues”, siç e quanin veten sundimtarët muhamedanë që e pasuan Mohamedin. Kur Sulltani njëkohësisht u bë edhe Kalif, atëherë ai kishte prioritet të përhapte Islamin dhe të zbatonte përcaktimet kuranore, të cilat në ndërkohë kishin marrë trajtë zakonore/juridike, të quajtur në zhargonin muhamedan SHARIA / شريعة (e shqipëruar “rruga drejt kronit/burimit të ujit). Një nga parimet e Sharia ishte se toka i takon vetëm Allahut, të cilën e menaxhon si pronë të tij kalifi. Aty e tutje kushdo që kishte tokë, nuk ishte pronar por shfrytëzues. Pronar dhe qiradhënës ishin vetëm sulltanët/kalifët. Prandaj ky lloj relacioni imponoi edhe hibridizimin etnik të banorëve të Perandorisë Osmane. Bile deri në ato përmasa, sa edhe vet At Gjergj Fishta të broçkulliste në Konferncën e Paqës në Paris (1919):
“Arsyeja pra, pse kombi Shqiptar nuk mujti me dalë shtet në vedi, nuk kje puna se atij i mungonte ndërgjegjja kombtare ose ndjesia për liri e pamvarsi, por kje fakti se, shi ditën në të cilën ai ishte gati me fitue lirinë e vet, Shtetet e Ballkanit ia ngjitën kthetrat dhe e banë rob nën zgjedhë të veten. Dhe këtë e banë, jo për me e mbajtë nën shërbim e robni të veten, por për me e qitë faret. Kështu që, prej kësaj pikpamje duhet me e thanë se Shqiptarët gabuen, dhe gabuen randë fort, që u çuen aso kohe kundra Turkisë, sepse për ta do të kishte kenë dam fort ma i vogël me u vue nën zgjedhë të Turkisë, se sa me u gri prej kristjanëve.”
Vet emrat që mbajmë edhe ne, – ndoshta brezi i 25-të, i “ambientuar” nën sundimin osman, – dëshmon përmasat e tjetërsimit shpërfytyrues. Sigurisht, për hibridët kjo nuk ka rëndësi, meqë nuk na paskësh fare rëndësi të etiketohet teglla me mjaltë, ta zëmë me emërtimin mut…
Pse aspekti juridik (Sheriati apo ligji Sharia) nuk mund të shihet i shkëputur nga Islami dhe doktrina islamike sipas njohësve të Islamit?
Ibrahim Kelmendi: Sepse në Sharia si preambul kushtetuese janë sanksionuar pesë kushtet kryesore që duhet t’i përmbush ai/ajo që do të vlerësohet mysliman:
1. shehadeti,
2. faljen e namazit pesë herë në ditë/natë,
3. dhënien e zekatit,
4. Agjërimi i ramazanit,
5. kryerja e haxhit (vizitës rituale) në Qabe.
Konsultova edhe njëherë Teologun mysliman Drilon Gashi, që t’i freskoj njohuritë që pata zënë para pak vitesh, kur po shkruaja librin mbi Islamin (në versioni shqip dhe në versioni gjermanisht.).
Në fakt këto kushte të mësipërnumrëuara i kanë përcaktuar më vonë klerikët e fikh’ut / فقه (juridiksionit islam) në librat e fikut, në të cilat kanë shtjelluar normat prej kapitullit të pastërtisë e gjer te ai i trashëgimisë. Në secilën lëmi ka normëzime që janë marrë kryesisht nga Kurani, por edhe nga Sira (biografia e Muhamedit) dhe nga hadithët (legjendat grumbulluar 200 e më shumë vjet pas vdekjes se Muhamedit.
Por jo të gjithë myslimanët kanë Sharia të njëjtë, meqë në shekullin e katërt hixhrij (kalendarit muhamedan, që i bie në shekullin e 11 të Kalëndarit julian), ekzistonin rryma të klerikëve: xheberitë, esharitë, maturiditë, zejditë, imamitë, ismailitë dhe havarixhët. Këto grupe morën hov në këtë kohë të lulëzimit dhe kulturës, u formuan dhe u bënë shkolla sherjatike islame. Të gjitha këto grupe kishin rrënjë që nga koha e selefit (Islamit zanafillor të kohës se Mohamedit).
A mund të na sillni shembuj se si Sheriati ka ndikuar në jetën e shqiptarëve në të kaluarën dhe a kishte periudha kur populli shqiptar “mori frymë” nga imponimi i sheriatit?
Ibrahim Kelmendi: Fatkeqësisht nuk mund të përgjigjëm konkretisht, meqë nuk kam bërë studime për historinë se si është praktikuar Islami nga shqiptarët qysh kur kanë filluar të konvertohen.
Di se në anët tona, në Dukagjin dhe në Malësitë në Veriperëndim të Dukagjinit (Bjeshkët e Nemura), konvertimi është goxha i vonshëm, diku rreth 7-8 breza më herët, që i bie rreth para 200 vjetëve duhet të ketë filluar konvertimi nga katolikë e ortodoksë në myslimanë.
Edhe fakti që e kemi përjetuar, se prindërit tanë, ose vërtet e kishin harruar ose simulonin sikur e kanë harruar, emrin e paraardhësit të tyre të brezit të 6-shtë apo 7-të, dëshmon në cilat përmasa na kishte tjetërsuar etnikisht Islami.
Mbaj mend në ceremonisë mortore të Dajes (Rexhep), Djali i Dajes (Cufa) pat rrëfyer në debat me imamin e fshatit Nabergjan (në fakt me imam të ndoshta më shumë se 10 fshtrave, që kishin një xhami të vetme e të vockël në Fshatin Ruhot). Cufa i tha Imamit se kishte dëgjuar rrëfimin e Gjyshit të tij nga ana e Nanës, Agan Ceku, një si kryeplak nga Haxhajt e Rugovës, se në Rugovë e Malësinë përreth osmanët kanë imponuar Islamin me kërcënim se ata që do të refuzojnë, to të tredhen…
Vëtëm pas zhbërjes se Pernadorisë Osmane, më sakt, pas dëbimit të pushtimit të saj nga hapësirat tona, ka pushuar imponimimi i dhunshëm islamit sheriatik. Ndërsa në kohën e sundimit të titizmit monist pseudo socialist çështja e religjioneve që bërë mjaft relaksuese, meqë ato u shkëputen nga shteti (sado që shërbimet i shpërdornin klerikët për sipunime).
Në fillim të pushtimeve osmane Islami dhe rregullat e tij u përhapën, përpos me ushtarët e asaj ish-perandoria, edhe me hoxhë që ishin pjesë përbërëse e fushatave ushtarake të “askerëve” (ushtarëve osmanli), që më shumë se në përhapjen e Islamit ishin të interesuar në asimilimin e përgjithshëm në Turq-Osmanli të Shqiptarëve? Cili ka qenë roli i Sheriatit në fushatat e tilla ushtarake të luftërave të pandërprera ndër shekuj?
Ibrahim Kelmendi: Siç u përgjitha në pytjen pararëndëse, nuk kam njohuri historike për mënyrat e shumta, si është imponuar Islami sheriatik.
Në vitin 1912 kur u cliruam nga Turqit-Osmanli, pjesë të mëdha të territoreve shqiptare ranë nën pushtimin e fqinjve, sidomos Kosova me vise. Një pjesë e shqiptarëve, sado e vogël, ishin turqizuar, sidomos në qytetet shqiptare, por edhe të tjerët nuk ishin në gjendje më të mirë, pasi kishin mbetur të paarsimuar dhe vetëm me Gjuhën Shqipe dhe Plisin e bardhë në kokë. Pastaj për dhjetëvjetsha u organizua shpërngulja e shqiptarëve nga serbët e turqit, u hap medreseja Krala Aleksandra në Shkup për ti dhënë shtytje shpërnguljeve… E gjithë kjo me rregulla e detyrime sheriatike se “muslimani” duhej të ishte afër Myslimanit, apo jo?
Ibrahim Kelmendi: Pushtuesit u treguan të zgjuar dhe të shkathët në shpërdorim të Islamit për nevoja të nënshtrimit dhe të sundimit sa më të lehtë të shqiptarëve të besimt islam, të cilët ishin në përqindje të madhe. Vetë pushtuesit serbë subvencionin medrese e mejtepe, ku jepnin mësim klerikët myslimanë, mercenarë të hapur, por më shumë klandestinë. Prandaj në shpërngulje të madhe të shqiptarëve në Turqi kanë pas rol të madh edhe klerikët myslimanë, që e propagandonin Turqinë si vent të Allahaut dhe mallkonin trojet si vende të kufarëve (pezhorativ që e përdorin myslimanët për jomyslimanë).
Edhe vet akademiku Vaso Qubrilloviq, i cili që emërtuar ministër pa resor në Jugosllavinë bitiste, u kishte dhanë udhëzime institucioneve mbretërore qysh në gjatë viteve të 1930-ta, si duhet ta (sh)përdornin klerin mysliman për të motivuar shpërnguljen në Turqi.
Pasoja e atyre zhvillimeve po i vuajmë tani, meqë ato përvoja, – shpërdorimi i Islamit dhe islamistëve, – që kishin shkaktuar pasoja të shumta e të rënda, Serbia i riaktulizoi sidomos pas çlirimit, meqë tashmë nuk kishte mundësi të drejtëpërdrejtë të na shkaktonte pasoja politike, si gjatë pushtimit. Dhe, tashmë islmaistët më kanë shkaktuar dyshimin, nëse janë këta më të dëmshëm, se sa millosheviqianët arkanistë.
