Nga: Dr Sadri RAmabaja, Prishtinë

Hyrje

Në marrëdhëniet ndërkombëtare niveli i shtetit-komb vazhdon të jetë aktori kryesor që duhet ta marrim në konsideratë tutje edhe në zhvillimet në raport me Kosovën dhe betejat diplomatike për të siguruar vendin e vet në kuadër të Bashkësisë Ndërkombëtare. Politika e jashtme është përgjegjësi e qeverive nacionale. Mekanizmat mbinacional, si BE apo Këshilli i Europës, sado me peshë që janë për jetën politike dhe raportet mes shteteve-kombe në raportet brenda demokracive liberale perendimore, mbesin të varura nga vullneti politik i qeverive nacionale.

Formulimet e interesave nacionale janë në qendër të këssaj eseje dhe rezultat edhe i pikëpamjeve që më jep Shkolla e mendimit të realizmit. Në këtë rast, nuk do të thotë se përjashtohet tërësisht roli i aktorëve tjerë, si partitë, qeveria ashtu edhe ai i opozitës dhe grupeve të interesit dhe organizatat joqeveritare.
Studjuesit e kësaj fushe, në analizat e tyre mbi politikën gjermane dhe çështjen e Kosovës, kanë shfrytëzuar edhe dokumente tjera siç janë: fjalimet zyrtare, dokumentet e qeverisë – marrëveshjet e koalicionit ose përgjigjet në pyetjet parlamentare, si dhe njoftimet për shtyp nga qeveria federale.
Në këtë gamë janë shfrytëzuar gjithësesi edhe dokumentet e BE-së dhe OKB që kanë të bëjnë me Evropën Juglindore, me theks me Kosovën.
Për qasje empirike këtu do t’i referohem analizave dhe intervistave të studjuesve tjerë për këtë temë.

Interesat nacionale
Koncepti i interesit  nacional “është një koncept i paqartë, shumë i keqpërdorur e megjithatë një koncept i domosdoshëm i politikës”.[1] Por edhe në analizat mbi  politikën ndërkombëtare dhe në hulumtimet e politikës së jashtme, nuk mund të bëhet hap konkret pa këtë term, prandaj  keqpërdorimi i këtij termi është i pashmangshëm.
Në vijim po sjell ca pikëpamje kruciale mbi konceptin e interesit nacional në kontekstin teorik mbi marrëdhëniet ndërkombëtare.

Pikëvështrimi im teorik në këtë rrafsh ka të bëjë me teoritë e realizmit klasik [2] dhe neorealizmit.  Në që të dy teoritë në fjalë koncepti i interesit ka një kuptim qendror. Pikënisja e realizmit klasik është shteti si aktor dominues në sistemin ndërkombëtar. Aktorët tjerë luajnë një rol vartës. Shteti është sovran, zotëron – nëse flasim me gjuhn e Max Weberit – monopolin e  dhunës fizike legjitime. Koncepti i interesit është i lidhur ngushtë me atë të pushtetit.
Hans J. Morgenthau u përpoq të përdorte këta dy terma për të shpjeguar ligjet në marrëdhëniet ndërkombëtare në mënyrë që të fitonte njohuri për veprimin e politikës së jashtme.
Si teoria e realizmit klasik edhe ajo e neorealizmit, Interesat nacionale i trajtonë si akte veprimi në shërbim të egzistencës së shtetit.

Interesi më i rëndësishëm i shteteve është siguria e tyre, e cila duket se është në rrezik të përhershëm. Arsyeja për këtë është sistemi ndërkombëtar i karakterizuar nga anarkia.

Një autoritet më i lartë që rregullon sjelljen e shteteve dhe i sanksionuar me ligje ndërkombëtare nuk egziston. Kjo anarki e sistemit shtetëror ndërkombëtar krijon pasiguri permanente për shtetet – prandaj  “lufta është një detyrim gjithmonë i pranishëm, i kushtëzuar”.[3] Fakti që frika nga lufta nuk është universale është për shkak të ekzistencës së një bërthame praktikash që prodhojnë një minimum të rendit ndërkombëtar: ligji ndërkombëtar, ekuilibri i fuqisë, vetë frika nga lufta. (…)
Për Morgenthaun, realizmi “nuk e pajis konceptin themelor të interesit (…) me kuptimin që vendoset një herë e përgjithmonë. Qëndrimi aktual i Francës dhe Italisë në raport me Kosovën, e argumenton më së miri këtë postulat shekncor të  Morgenthaut.
Zgjedhjet për Parlamentin Europian, rritja permanente e sentimentit neofashist në spektrin e së djathtës franceze dhe italiane, mund të kenë ndikuar që të shtyhet për disa muaj prnaimi i Kosovës në Këshillin e Europës, duke e ndërlidhur krejt këtë manovrim me zgjedhjet për Parlamentin Europian, respektivisht interesat nacionale.
Neofashizmi, si një lëvizje e re politike që mbështetet në ideologji fashiste të rishikuara, është duke fituar terren në disa vende të Bashkimit Evropian. Ky fenomen duhet vrojtuar me kujdesë, meqë ai paraqet disa rreziqe për shqiptarët që jetojnë në BE dhe për shqiptarët në dy republikat tona – Republikën e Shqipërisë dhe Republikën e Kosovës, por edhe pr ata në Maqedoninë e Veriut dhe gjetkë në Ballkan, duke ndikuar në çështje sociale, politike dhe të sigurisë.

Për Gottfried-Karl Kindermann-in, asistentin e Morgenthaut dhe themeluesin e neorealizmit të Shkollës së Mynihut, politika britanike e ekuilibrit përfaqëson një plejadë objektive të politikës së jashtme interesash që përcaktuan veprimin politik në një periudhë të caktuar historike.
Kjo qasje merrë në konsideratë interesat si një kategori subjektive. Ky është rasti me neorealizmin. Prandaj, interesi kombëtar i shtetit është ai që e tumirin  politikanët në institucionet përgjegjëse vendimmarrse. Interesi nuk përcaktohet më nga objektiviteti kohor, por nga interpretimi subjektiv nga aktorët e përfshirë.

Shmangia e përplasjeve të mundshme me bazë interesat nacionale

Në prill  Asambleja Parlamentare e Këshillit të Europës – që me të drejtë cilësohet si institucioni më kredibil i demokracisë paneuropiane, përmes aprovimit të raportit të diplomates së njohur greke Dora Bakoyannis, i hapi rrugë aderimit të Kosovës në këtë organizatë.
Përkundër praktikave të deritashme, me insistimin e Francës dhe Italisë, Këshilli i Europës, refeuzoi ta fuste në rend dite çështjen e prnaimit të Republikës së Kosovës si anëtarin e 47 të këtij mekanizmi europian.
Për disa vëzhgues, qëndrimi i Francës dhe Italisë për ta shmangur këtë akt, pas këmbënguljes insistuese që “bazohej” në nevojën për ruajtjen e unitetit brenda Këshillit Europian, respektivisht BE-së, ka të bëjë  jo vetëm me gjakimin ekstrem të diplomacisë serbe, por edhe me angazhimin e aleatëve të saj brenda BE-së, që këtë e bëjnë në emër të interesave nacionale. Ndoshta në këtë pikëvështrim duhet kërkuar arsyet reale pse pala gjermane do t’i bashkohet këtij grupimi. Gjermania duket se ka qenë e interesuar për të shmangur çfardo drame të mundshme në këtë përplasje interesash nacionale brenda BE-së. Ky fakt dëshmoi edhe një herë se, këto mosmarrëveshje nuk mund të zgjidhen dot në Bruksel.

Politika e jashtme gjermane në raport me Europën Juglindore dhe me theks Kosovën, tok me atë “evropiane” bëjnë jetë paralele, duke pretenduar që mos t’i përplasë ato kundër njëra-tjetrës në skenën ndërkombëtare. Ky tension midis politikës së jashtme të pavarur gjermane dhe politikës së jashtme të përbashkët evropiane – midis sovranitetit kombëtar dhe ndërvarësisë evropiane – ishte shkasi kryesor i animit kësaj radhe pro dyshes Francë-Itali, që po angazhoheshin në emër të gjoja interesit paneuropian, e në dëm të Kosovës.

Teza se “Kosova dështoi të përfundojë procesin e anëtarësimit të saj në Këshillin e Evropës”, i paraparë që të ndodhte më 17 maj, në dritën e zhvillimeve gjeopolitike, është jo reale. Ky është de fakto dështimi i dytë i vullnetshëm i radhës i vetë  BE-së.  Dështimi i parë ishte miratimi me vetëm tetë vota kundër, i raportit të senatorit zviceran Dick Marty [2011], në të cilin ngriheshin “pretendime ndaj disa prej ish-drejtuesve të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës për përfshirje në krimin e organizuar, përfshirë trafikimin e organeve njerëzore.” [4]
Më 30 nëntor 2020, Gjykatësi i Procedurës Paraprake i Dhomave të Specializuara të Kosovës bëri publik vendimin e konfirmimit të aktakuzës[5] ndaj ish kryeministrit dhe presidentit të Republikës dhe një numri ish bashkëpunëtorësh të ngushtë të tij, por akuza për trafikimin e organeve njerëzore që ishte shkas i presionit për themelimin e Dhomave të Specializuara të kësaj Gjykate, ka ra. Sidoqoftë, raporti i Dik Martit dhe vet ngritja e akuzës, cënon rëndë historinë e  UÇK-së së vegjëlisë dhe përgjithsisht historinë moderne të Kosovës.
Që të dyja këto akte, që kalonin edhe si rezultat i përpjekjeve për ruajtjen dhe barazpeshimin e balancimeve gjeopolitike të BE-së me Rusinë dhe aleatët e saj në Europën Juglindore, duhet parë thjeshtë si nusprodukt i impenjimeve të pasukseshme të Europës në rajon që prej vitit 1914.

Më 17 maj 2024 u vu re se Brukseli nuk është i pregaditur ende për përballje me ndeshtrashat që po sjell rikthimi i fuqishëm i gjeopolitikës dhe imponimi nga ana e Rusisë dhe Kinës në procesin e rigrupimeve të reja në hartën e gjeopolitikës postmoderne. Ky dështim, nëse nuk korigjohet shpejt, mund t’i kushtojë shumë Europës në rirreshtimin e ri gjatë procesit të Rendit të ri Europian, që do të pasojë me përfundimin e luftës në Ukrainë.
Duke refuzuar Kosovën si anëtare e re e mundshme e KiE, BE-ja humbi garën e brendshme konvencionale për këtë pjesë të kontinentit që ka një zanafillë që me krijimin e shteteve-kombe në Europën Juglindore, e me theks me krijimin e Jugosllavisë [1918].

Rikthimi i gjeopolitikës në Ballkan

Dështimi i vullnetshëm i BE-së më 17 maj 2024  mund të interpretohet edhe si paralajmrim ogurzi me përmasa të përplasjeve të reja, e që dëshmon se Ballkani fare lehtë mund të shndërrohet në një “laborator eksperimental” për marrëdhëniet evropiano-ruse pas përmbylljes së luftës në Ukrainë.

Rizgjedhja e mundshme e Donald Trump-it më 2 nëntor sërish në postin e presidentit amerikan pritet që të ketë pasoja për sistemin e rendit global, po aq sa ka ndërkohë lufta në Ukrainë dhe rrjedhat e saj. Shumica e vëzhguesve pajtohen me këtë konstatim. Megjithatë, është e paqartë se si kjo do të reflektojë në rajone të veçanta të botës. Për sa i përket Ballkanit, që në fushatën e parë kur Trump-i po garonte për postin e presidentit [2016] nëvizohej nga vëzhguesit me të drejtë se, dy të dhëna nga “programi” i politikës së jashtme të Trump, janë të rëndësisë së veçantë: izolacionizmi i shpallur, pra kufizimi i gjerë në çështjet ndërkombëtare dhe përpjekja e dukshme për të përmirësuar marrëdhëniet me Moskën përmes një “miqësie mashkullore” me Presidentin Vladimir Putin.[6]

Për Dr Winfried Veit: sidoqoftë, “çështja shqiptare” nuk është i vetmi problem i pazgjidhur në Ballkan që ka potencial shpërthyes. Sipas tij, është edhe “çështja serbe”, e cila përmes kërcnimeve që vijnë nga Banjalluka, kryeqndra e “Republikës Srpska” na rikthehet në skenë. Atje, por edhe në Beograd, paralajmrimi se në OKB së shpejti [më 23 maj], do të shtrohet për miratim Rezoluta e sponzoruar nga Gjermania dhe Ruanda për gjenocidin serb në Srebrenicë dhe përgjithësisht në Bosnjë gjatë agresionit serb, ka rikthyer sërish në skenë fajkojtë e luftës. Ata fajkojë tashmë janë instaluar edhe brenda qeverisë së re serbe, si nusprodukt i zgjedhjeve të 17 dhjetorit të vitit që lamë pas. Të njëjtët lojtarë të “Lojës së Madhe” janë sërish në prapavijë: Rusia është në anën e serbëve, flamuri kombëtar i të cilëve valëvitet në mitingje, ndërsa SHBA deri më tani ka mbështetur qeverinë qendrore boshnjake në Sarajevë, e cila kategorikisht refuzon çdo ide për shkëputje. Ndërkohë në Beograd zbarkoi për të dëshmuar me më shumë forcë rikthimin e geopoltikës edhe presidenti i Kinës.
Presidenti i Kinës, Xi Jinping, mbërriti në Beograd në mbrëmjen e 7 majit për një vizitë dyditore në përpjekje për ta rritur ndikimin e Pekinit në çështjet politike dhe ekonomike të Evropës.[7] Duke u shprehur për miqësinë kinezo-serbe, ai nuk harroi të theksoi pozicionin e Kinës për Kosovën. “Kina mbështet përpjekjet e Serbisë për të ruajtur sovranitetin dhe integritetin territorial, për çështjen e Kosovës”,[8] tha me këtë rast në konferencë me media presidenti kinez.
Në këtë vizitë jo rastësisht u ngritën paralele mes Tajvanit dhe Kosovës.
Dy vizitat pasuese të zyrtarëve të lartë të DASH në Kosovë, sikur I dhnë përgjegjen e duhur jo vetëm Xi Jinping-ut, por edhe Beogradit zyrtar.

***

Në këtë garë për të dëshmuar se Ballkani vazhdon të jetë sferë e interesit nacional nuk ka qëndruar duarkryq as Franca. Parisi gjithësesi vazhdon të jetë i shqetësuar për ndikimin në rritje të Rusisë në Ballkan, veçanërisht përmes Serbisë dhe komuniteteve serbe në rajon. Rrjedhimisht do të ishte e pritshme që Franca të punonte për të kundërshtuar këtë ndikim përmes politikave të saj dhe bashkëpunimit me partnerët evropianë dhe NATO-n. Duke shmangur madje edhe në debatin bublik kushtëzimin e Serbisë me njohjen e Republikës së Kosovës, si parakusht për ecje drejt BE-së dhe duke e imponuar të ashtuquajturin truk të NJOHJES DE FAKTO si zëvendësim për NJOHJE DE JURE, këtë rikthim të saj në Ballkan pretendon ta ketë më të lehtë. Gjithashtu ajo tutje duke cilësuar Marrëveshjen e Brukselit [shkurt 2024] dhe Aneksin e saj [mars 2024] si valid, pavarësisht refuzimit serb për ta nënshkruar dhe madje duke kaluar në heshtje edhe nulifikimin e saj me shrim [shih letrën e ish kryeministres serbe të 15 dhjetorit 2023], Franca po insiston të promovojë interesat e saj nacionale, duke mbështetur në heshtje Beogradin në projektin e tij që tashmë njohet me nocionin politik eufemist “Bota serbe”.

Një tjetër interes gjeopolitik për Francësn është menaxhimi i ndikimit në rritje të Turqisë dhe Kinës në Ballkan. Investimet ekonomike dhe prania kulturore e këtyre vendeve janë të rëndësishme, dhe Franca kërkon të balancojë këtë ndikim për të ruajtur një qasje të harmonizuar evropiane.

***

Në Ballkan ka kohë që pretendon të rikthehet si lojtar i madh  edhe Turqia.
Ankaraja e sheh veten si një fuqi mbrojtëse për myslimanët në Ballkan dhe pasi politika e jashtme “neo-otomane” e Presidentit Erdogan dështoi në mënyrë të dëshpëruar në Azinë Qendrore dhe Lindjen e Mesme, ai po fokusohet në Ballkan.
Në këtë garë ç’pozicion merrë Bashkimi Evropian? Që nga samiti i Selanikut [2003] me sa duket Brukseli e ka “përjashtuar vetveten”, nuk ka ndonjë rol qenësor.  Mungesa e theksuar e BE-së e ka nxitur indirekt Malin e Zi të orientohet më shumë drejt Moskës (konfirmuar së fundmi nga inaugurimi i një qeverie pro ruse]. Mos të flasim për ndikimin total të Rusisë në Serbi.

Sprova që ushtroi Serbia me agresionin e 24 shtatorit 2023 dhe gara në armatim, tok me betonizimin e pozicionit serb krah Rusisë e Kinës, me gjasa që shpejt të bëhet edhe anëtare e rregullt e BREX-it, dëshmojnë se konfliktet latente në rajon po paralajmrohen më hapur. Atëherë me të drejtë shtrohet pyetja se si do të sillen SHBA-të në të ardhmen?  Paralajmrimi që pati bërë Trump-i kur qe anëtarësuar Mali i Zi në NATO, tek pat bërë publike deklaratën e famshme se, SHBA-të nuk do të hynin në lufëtn e tretë botërore për Malin e Zi, është një ogur i zi për fatin e rajonit. Në rast të një shpërthimi të provokuar në shkallë më të gjerë nga Serbia, SHBA-të gjithnjë gjykojmë sikur do ët rikthehej Trump-i në Shtëpinë e Bardhë, logarit presidenti serb, fare lehtë, mund të jetë në gjendje të qëndrojë larg konfliktit.

Në përballje me rrjedhat e mundshme të historisë, kur në lojë mund të hyjë fuqishëm edhe Rusia, BE-ja duket se po rishqyrton skenarët e mundshëm për veprim pas fitores ruse në Ukrainë.
Prandaj shtohen zërat në qarqet politike dhe akademike që pledojnë që BE-ja, në rast se realizohet skenari i tërheqjes së mundshme të Amerikës, të arrijë një marrëveshje me Rusinë tani për përgjegjësinë që duhet të kenë bashkarisht në Ballkan dhe për të parandaluar një situatë si ajo në Ukrainë.[9]

Kjo sjellje e BE-së në raport me Kosovën më 17 maj 2024 duhet kuptuar  se mund të jetë edhe si imponim i kësaj strategjie përafrimi me Rusinë. Në qarqet e sigurisë në Austri, shih për këtë, së fundmi po diskutohet modeli i neutralitetit austriak si rrugëdalje, i cili, kur zbatohet për Serbinë, për shembull, mund të përfaqësojë një kompromis midis afrimit evropian, duke garantuar njëkohësisht neutralitetin ushtarak. Ky kompromis, me gjasë nuk e përjashton paraprakisht idenë serbomadhe për “Botën serbe” si zgjidhje e “çështjes serbe”. Ky model, sipas Dr Winfried Vait-it mund të plotësohet me konceptin e një Evrope të rrathëve koncentrikë, në të cilën shtetet ballkanike mund të përfshihen në një unazë të jashtme pa rrezikuar interesat ruse në rajon. Kjo do të ishte sigurisht realpolitikë e pastër, por do të ishte më mirë se ideja e një konfrontimi si në Ukrainë ose edhe më keq,[10] konkludon ai.
Por, krahas këtyre qarqeve akademike që shestojnë këtë variant të trajtimit të Kosovës në përputhje me përqasjet e së ardhmes së afërt me Rusinë, përfaqësues të shkollës realiste gjykojnë se Ukraina nuk mundet asesi ta humbas luftën, jo për aq sa Perednimi vazhdon të jetë i impenjuar thellë në mbështetjen e saj.  Shih për këtë, edhe Gjermania hezituese në fillim, tani është tërësisht e impenjuar, duke mos fshehur gjakimin për koordinim konform ndërgjegjësimit në rritje në Perëndim në të dy anët e Atlantikut për nevojën që Rusia, me gjithë përmasat e saj, të humbasë luftën kundër Ukrainës.

Tashmë që të dy palët në luftim e kanë të qartë se, përfundimi i kësaj lufte nuk do të vendoset në fushat dhe stepat e Donbasit, por në valët e Detit të Zi. [11] Shih për këtë, ekspertët ushtarak gjykojnë me të drejtë se vetëm atëherë kur anijet luftarake ruse të pozicionuara në portet e largëta në Detin e Zi, do të përballen me armët ukrainase me rreze të gjatë veprimi, pasi ta kenë thyer urën e Kerçit në Krime në tre pjesë, tek atëherë Rusia nuk do të jetë më në gjendje të rifurnizojë trupat e saj në të gjithë gadishullin e Krimesë.
Perendimi ndërkohë ka miratuar paketa të tëra për funizim të Ukrainës me armë moderne dhe municion. Krahas kësaj gadishmërie të hapur, Perendimi po i kalibron këto dërgesa pikërisht në mënyrë që asnjëra palë të mos mund ta fitojë apo ta humbasë këtë luftë.[12] A do të thotë kjo se aleatët po fshehin faktin se nuk janë të sigurt për fitoren e Ukrainës?

Një lojë e ngjashme duket se është bërë nga BE-ja me rastin e shmangies së agjendës për aderim të Kosovës në KiE. Parisi dhe Roma në veçanti, duan që as pala serbe e as ajo kosovare nga kjo betejë të mos duken si fituese, e më së paku pala kosovare.  Qëllimi duket se është që, pas përfundimit të zgjedhjeve për Parlamentin Europian, gjithçka sërish të kthehet në rrjedhën e vet, duke rikthyer në vend madje edhe dinjitetin e Asamblesë Parlamentare të Këshillit të Europës dhe të gjithë mekanizmave të tij që i kishin hapur rrugë votimit formal të aderimit të Kosoëvs në Këshillin e Europës konform praktikës së aplikuar deri tashti në këtë rrafsh.
Cilat janë interesat e Gjermanisë në rajon?
Autori gjerman Christian Hacke përmend faktorët e mëposhtëm për të përcaktuar këtë: Situata gjeografike dhe gjeopolitike në mes të Evropës, e kaluara, qëndrimi i partnerëve dhe fqinjëve të politikës së jashtme, zhvillimet politike globale dhe vlerat e ligjit bazë.[13]
Përveç kësaj, këto interesa nacionale bazohen edhe në vlerat e politikës së jashtme që marrin në konsideratë edhe obligimet që parasheh kushtetuta, respektivisht Ligji themelor, siç e quajnë gjermanët, e që obligon politikën për:  ruajtja e paqes ndërkombëtare në formën e ndalimit të luftës së agresionit (neni 26 i LTH), internacionalizmin bashkëpunues përmes mundësisë së transferimit të të drejtave sovrane shtetërore në institucionet ndërshtetërore (neni 24 LTH), ruajtjes dhe realizimit të të drejtave të njeriut (neni 1 paragrafi 2 LTH) dhe përparësisë së të drejtës ndërkombëtare (neni 25 LTH).[14]
Që prej vitit 2001 Qeveria Federale gjermane i ka ofruar raporte të rregullta vjetore Parlamentit të Gjermanisë Federale “mbi rezultatet e tyre dhe përpjekjet për të zhvilluar më tej strategjinë e përgjithshme politike dhe ekonomike për shtetet e Ballkanit dhe të gjithë Evropën Juglindore.” Në këto raporte një vend meritor ka edhe Kosova dhe çështja shqiptare në përgjithësi.

Në literaturën profesionale që hedhë dritë mbi politikën gjermane për Kosovën rol të ndjeshëm ka studjuesi  Rafael Biermann. Me librin e tij voluminoz [664 faqe] me titull sinjifikativ “Vitet e praktikës në Kosovë – Dështimi i parandalimit të krizave ndërkombëtare”[15] ai paraqet në fakt një studim empiriko-analitik të parandalimit (të dështuar) të krizave në Kosovë, në të cilin ai heton shkaqet e mungesës së parandalimit të bashkësisë ndërkombëtare para shpërthimit të luftës. Sigurisht që Biermann merret edhe me politikën gjermane në Kosovë, por këtu ai paraqet vetëm një nga disa aspekte të rrjetit ndërkombëtar të marrëdhënieve në Ballkan. Sipas Biermann-it, politika ndërkombëtare dhe në këtë mënyrë edhe ajo gjermane në raport me Kosovën, u karakterizua nga “abstinenca” e saj nga viti 1989 deri në vitin 1991. Suspendimi i autonomisë nga Milosheviqi kaloi në heshtje të plotë, duke u toleruar dhe trajtuar thjeshtë si çështje e brendshme e Serbisë! Edhe pas kësaj, gjatë pothuajse gjithë dekadës së apart’heijdit [1989-1999], Kosova nuk ishte çështje. “Qeveritë dhe parlamenti ishin të përqendruar në masë të madhe në Bosnjë deri në vitin 1998.”[16]

Vetëm në verën e vitit 1998, atëherë kur në skenë do të dalë UÇK-ja, kriza e Kosovës mori vëmendjen ndërkombëtare, pra edhe të palës gjermane.

Luftimet e njësive guerile të UÇK-së gjatë vitit 1997 bënë që edhe politika gjermane të përballej me konfliktin. Por edhe atëbotë, qeveria federale e bëri këtë kryesisht në koordinim me partnerët, pra kryesisht brenda kornizës së Grupit të Kontaktit që funksiononte për Ballkanin, në kuadër të kornizave të Politikës së Jashtme të Përbashkët të BE-së  dhe gjithnjë e më shumë brenda NATO-s. Ngjashëm si kësaj radhe që veproi kancelari Olaf Sholc, në prag të mbledhjes së ministerialit të Këshillit të Ministrave më 17 maj 2024, edhe në prag të shpërthimit të lufëts në Kosovë, qeveria e kancelarit karizmatik Helmut Kohl,  do të përpiqej të bënte çmos që të shmangte përshtypjen se Gjermania po vepronte kokë më vete.
Në një ese politike prej jo më shumë se 21 faqesh, me titull  „Deutschland und die Kosovo-Krise“ [Gjermania dhe kriza e Kosovës] e publikuar në vitin 2000,[17] që ka për autor Joachim Krause, ai na i ka sjellë një varg argumentesh për arsyet reale të impenjimit gjerman në atë mënyrë. Ndërhyrja gjermane atbotë ishte gjithësesi e natyrës shumëdimensionale qoftë edhe në kontekstin ndërkombëtar të kohës. Krause tregon qartë tensionin mes politikës gjermane, evropiane dhe asaj ndërkombëtare, që duket se po rikthehet sërish në skenë.

Jo pa arsye reale politike, pesë vitet e para të dekadës së fundit të shekullit 20-të, akademik Mehmet Kraja i cilëson si “vite të humbura”. Ndërkaq vitet pasuese, deri me daljen në skenë të UÇK-së, mund të hyjnë në histori, jo vetëm si vazhdimsi e pesë viteve të para, pra si vite të humbura, por edhe më keq –  një lloj pajtimi me jetën e “derrit të kënaqur”. Krejt politika e LDK-së dhe e të ashtuquajturës Alternativë kosovare atbotë, kishe degjeneruar në një lloj “refuzimi estetik” i jetës së Sokratit të vuajtur”!

Një libër tjetër me shumë interes për të hedhur dritë mbi politikën gjermane në raport me Kosovën gjithësesi është ai i Roland Friedrich -ut –  „Die deutsche Außenpolitik im Kosovo-Konflikt“ botuar në vitin 2005.
Në këtë studim do të venerojmë se si, jo vetëm politika gjermane, por edhe ajo e BE-së, në raport me Kosovën ishte “ngatërruar” tërësisht. Megjithatë është me interes të potencojmë se, për autorin, shpërthimi i luftës në Kosovë nga viti 1998, përfaqëson një “hap ndoshta vendimtar në proces” drejt një “roli aktiv gjerman në menaxhimin e konflikteve ndërkombëtare”.[18]
Sipas këtij studjuesi lufta që shpërtheu në Kosovë më 1998 ishte “pika e nxehtë” për politikën e jashtme dhe të sigurisë gjermane në fund të viteve 1990.
Konkluzion i njejtë ndoshta mund të nxirret edhe tashti me dështimin e procesit të dialogurt dhe të ashtuquajturit plan franko-gjerman.
Si në rastin e parë, edhe tashti, me kthesën që do të imponoi humbja e betejës gjeopolitike të BE-së në raport me Kosoëvn tek ju “dorëzua” Serbisë më 17 maj 2024, do të imponohet një rikthim i poltikës gjermane  për tejkalimin e kësaj krize, si në aspektin e synimeve të saj në Europën Juglindore në përballje me interesat gjeopolitike ruse dhe turke, ashtu edhe në qasjen e saj shumëpalëshe. Për Roland Friedrihun, vendosja e Bundeswehr-it në Kosovë më 1999 përfaqësonte një “ndryshim paradigme”. Një ndryshim paradigme të politikës gjermane  gjykoj se do paralajmrohet shpejt përmes impenjimit të qeverisë aktuale për të ndryshuar kursin e BE-së në raport me  interesat e BE-së në rajon dhe ndaj Kosovës dhe shqiptarëve në veçanti.

Le të kujtojmë faktin se, përmes aktiviteteve ushtarake dhe Paktit të Stabilitetit për Evropën Juglindore, po aq sa edhe përmes kontributit të saj në procesin e ndryshimeve të thella të skenës politike në Kosovë në prag të “Revolucionit demokratik të heshtur”, siç i cilësoj unë zgjedhjet e 14 shkurtit 2021,  Gjermania u shndërrua nga një “aktor reaktiv” në një “fuqi formësuese politike” në Kosovë dhe rajon.
Por në rastin në fjalë, pra me rastin e shmangies së agjendës për aderim të Kosovës në Këshillin e Europës, “interesat nacionale të Kosovës dhe ato të Gjermanisë, sikur iu nënshtruan të ashtuquajturave interesa europiane, që në fakt janë interesa ruse! Prandaj kjo betejë gjeopolitike ëshët e humbur si nga Gjermania ashtu edhe nga ana e BE-së.

Në këtë rast, po të shpreheshim sipas paradigmës së Karl Kaiserit, janë “interesat evropiane ato që janë në rrezik sot në plan të parë, dhe mbetet të përcaktohet vetëm kur interesat gjermane nuk janë në harmoni me interesat e BE-së.”[19]
Krijimi i Republikës serbe 2.0 në Kosovë, që nënkupton një lloj federalizimi i saj si fazë e ndërmjetme që shpije drejt aneksimit të veriut Serbisë, gjithësesi  bie ndesh me interesat nacionale të Kosovës; si akt ai cënon rënd interesin jetik të shqiptarëve si Komb, por është njëkohësisht edhe në shpërputhje të plotë me filozofinë politike të vet BE-së. Shih për këtë, dështimi i vullnetshëm i BE-së në raport me Kosovën për herë të dytë, tani me çështjen e Këshillit të Europës, imponon rishqyrtim të plotë të gjithë procesit të dialogut Kosovë-Serbi të ndërmjetësuar për më shumë se një dekadë nga ana e BE-së.

Përfundim
Për një kohë të gjatë, çështja e Kosovës nuk ishte një çështje e politikës europiane e rrjedhimisht as asaj gjermane. Kjo hyri në axhendën politike të BE-së dhe Gjermanisë kur në Kosovë doli në skenë UÇK-ja, ndërkaq çështja e statusit të Kosovës u bë temë vetëm në vitin 2003 si pjesë e Grupit të Kontaktit Ballkanik.
Nëse gjatë viteve të fundit Gjermania në nivel evropian dhe ndërkombëtar, tregoi përkushtim më të madh në raport me Kosovën, duke u shndërruar në avokuese e interesave të saj, duke kurorëzuar këtë ndikim përkatës në politikën perëndimore në disa procese radhas,  në rastin konkret, edhe ajo u bë palë e dështimit vullnetar në përballjen gjeopolitike me Rusinë.
Në BE, me theks në Francë dhe Iali, nuk kanë shumë dilema pse Kosova vazhdon të jetë tejet e interesuar që të anëtarësohet në Këshillin e Evropës: qëllimi i parë dhe themelor është të padisë Serbinë para gjykatës në Strasburg-ut për reparacionet e luftës. Shih për këtë, gjykojnë në Beograd, qeveria e Kurtit ka përcaktuar  datën 12 qershor të vitit 1999 si datë të fundit për dëmshpërblimet dhe krimet e luftës. Sipas analistit serb, Zheljko Panteliq, Kurti në këtë mënyrë dëshiron të përgatisë terrenin për padi dhe informacione të reja që do ta mbështesin atë.[20]

Me qëndrimin e ashpër ndaj Kosovës, duke insistuar të imponojë Bashkësinë e Komunave Serbe si një konstrukt që do ta defunksionalizojë Republikën, në rrugën drejt aneksimit së veriut Serbisë,  Perëndimi po rrezikon të krijojë përshtypjen se po insiston të zbatojë standarde të pabarabarta, që për bazë kanë interesat gjeopolitike.

Ngjashëm, si miratimi i Rezolutës për gjenocid në OKB  e sponzorizuar nga Gjermania dhe Ruanda, edhe padia e pritshme nga Kosova ndaj Serbisë, gjykojnë jo vetëm në Beograd, do t’i shërbejnë si shkëndija të reja zjarrit për destabilizimin e rajonit.
Shih për këtë, rajoni i Evropës Juglindore në përgjithësi dhe Kosova në veçanti, mbesin tutje rast prove për rolin e ri të Gjermanisë në marrëdhëniet ndërkombëtare e me theks në formësimin e Rendit të Ri Europian. Rrjedhimisht, aderimi i Kosovës në Këshllin e Europës në muajt në vijim,  por para së gjithash ruajtja e sovranitetit të Republikës së Kosovës dhe prosperimi i përshpejtuar i integrimit të saj në NATO, do të jetë testi i politikës së Gjermanisë për Kosovën, rrjedhimisht edhe I BE-së, ku merrë formë e përmbajtje politika e re e jashtme gjermane alias europiane, që nuk është e nuk mund të jetë asesi edhe fillimi i evropianizimit të politikës së jashtme të Gjermanisë moderne.
Përvoja gjermane në rrugëtimin e saj drejt ribashkimit dhe përqasjes graduale në fushën e mendimit dhe veprimit sovran, shih për këtë, i shërben shumë Kosovës  e cila është bërë sovrane në përputhje të plotë me ligjin ndërkombëtar.
Serbia ishte prezent për 87 vite në Kosovë si kolonizatore. Me përbërjen e qeverisë së re ajo I rikthehet fuqishëm mendësisë koloniale eksspansive. Rrjedhimisht ajo duket se mbetet larg transformimit të saj të pritshëm nga BE-ja. Imponimi tutje i trekëndshit Pushtet-Kishë-Ushtri i lidhur tok me njëmijë e një fije me Kremlinin, nulifikon iluzionet për çfardo ndryshimi pozitiv të pritshëm. Përkundrazi, transformimi I kësaj qeverie në një kabinet lufte do të duhej të ishte skenari më real i mundshëm. Ky proces që po ndodhë para syve tanë, do të duhej të ishte një alarm I lloit  të vet për  qytetarët e Serbisë dhe Evropës Juglindore, por edhe për ata të BE-së.
___________________________
Fusnotat
1. Wellershoff, Dieter: Interessen in der internationalen Außen- und Sicherheitspolitik, in: Theiler, Olaf (Hrsg.): Deutsche Interessen in der sicherheitspolitischen Kommunikation, Schriften der Akademie der Bundeswehr für Information und Kommunikation, Band 24, Nomos Verlagsgesellschaft, Baden-Baden, 2001, f. 123
2. Si themelues të realizmit klasik konsiderohen Reinhold Niebuhr (Moral Man dhe Immoral Society, 1932) dhe I emigruari nga Gjermania në SHBA  gjermani Hans Joachim Morgenthau (Politics Among Nations, 1948).
3. Little, Richard / Smith, Michael (Hrsg): The politics of power and security – Introduction, in: Perspectives on World Politics, 2. Auflage, Routledge, London/New York, 1991, f. 6.
4. https://www.zeriamerikes.com/a/asambleja-parlamentare-e-ke-se-miraton-raportin-e-dik-martit-per-kosoven-114585134/457215.html
5. https://repository.scp-ks.org/details.php?doc_id=091ec6e98039bda9&doc_type=stl_filing&lang=eng
6. Dr. Winfried Veit: https://www.ipg-journal.de/regionen/europa/artikel/die-rueckkehr-der-geopolitik-auf-dem-balkan-1764/
7. https://www.evropaelire.org/a/xi-jinping-mberrin-ne-beograd-vizite/32937816.html
8. https://lajme.rtsh.al/artikull/serbia-kandidate-per-ne-be-nenshkruan-29-marreveshje-me-kinen-per-te-ardhmen-e-perbashket-
9.  Dr. Winfried Veit: https://www.ipg-journal.de/regionen/europa/artikel/die-rueckkehr-der-geopolitik-auf-dem-balkan-1764/
10. Po aty
11. Profesor Dr Alexander Etkind: https://www.nzz.ch/meinung/niederlage-russlands-ist-kein-grund-zur-angst-sondern-zur-hoffnung-ld.1828900
12. Po aty
13. Hacke, 1996, f. 5.
14. Shih më gjerësisht për këtë: Politika e jashtme gjermane, në: Jäger, Thomas / Höse, Alexander / Oppermann, Kai (eds.): Politika e jashtme gjermane, siguria, mirëqenia, institucionet dhe normat, Shtëpia Botuese VS për Shkenca Sociale, Wiesbaden, 2007, f. 13-39.
15. Biermann, Rafael: Lehrjahre im Kosovo – Das Scheitern der internationalen Krisenprävention, Ferdinand Schöningh Verlag, Paderborn, 2006.
16. Biermann, 2006, f. 583.
17. https://d-nb.info/1191645908/34
18. Friedrich, 2006, f. 9
19. Cituar sipas Albrecht-it, 2001, f. 117
20. Zheljko Panteliq [Željko Pantelić]: https://velikeprice.com/politika/dosije-balkan-kako-je-kurti-vratio-loptu-na-centar/?fbclid=IwAR3FXExLc52k7OrbtApSvTsv3V7p81w6CCHHIG8lL1Z0GMWf6OMOgeNpMJg_aem_AW1k3N6p9CDjKzV2S4rkUbZ2QH1wmZcNRveAiGb0RXhYH8EyZPn78tWK_Mo-pgNtA8FRHXX95cOMrm_aLR7oo46J&utm_medium=paid&utm_source=fb&utm_id=120208278488070261&utm_content=120209003260070261&utm_term=120209003260060261&utm_campaign=120208278488070261