Sinan Kastrati, Suedi
“Si festohej 28 (e 29) nëntori në Turjakë e në Tiranë?”, SINAN KASTRATI, Bota Sot, 28 NËNTOR 2018 NË ORA: 07:38, në rubrikën ”OPINIONE”
Nga Arkiva ime (2)
Bora e parë
”Qitu du me dek” 1*)
Torturimi i shqiptarëve në kohën e aksioneve famëkeqe, për grumbullimin e armëve dhe ”tepricave” të ushqimit
Në Malmö, kishte rënë një borë por jo më e trash se pettla e flisë. Edhe më 17 nëntor, kur lindi Nëntori, mëngjesi, Prishtinën e gjeti me borë. Kur u zgjuam, bora e kishte mbulua tokën me borë si mej organ, ndërsa banesa ku unë banoja, në Prishtinë ishte e ftohtë dhe me lagshti.
Nga libri ”Aksioni i armëve…”, fq 241, dëshmi nr. 50 dhe ner. 51, ”Autori M. Gj. me armët e mbledhura”.
E kisha ndërmend të flas vetëm për 28 (e 29) Nëntorin por duke shikua në raftin me libra në bibliotekën time, më ranë në sy, dy nga librat e Mehmet Gjoshajt, ”Aksioni i armëve në Kosovë me 1955-1956” dhe një tjetër ”Dëshmi të përndjekjeve dhe mikpritja çeke `99”, Prishtinë 2005, prandaj nuk munda të mos flas vetëm pakëz, Mehmeti është ndër studjuesit e historianët më të zellshëm që e ka trajtua temën e aksionit për grumbullimin e armëve dhe drithit në Kosovë, në vitet 1950-ta. Ai ka mbledhur materjale si bleta në të gjithë Kosovën.
Me Mehmetin u nohëm qysh kur isha nxënës gjimnazi ku me vëllain e Mehmetit, Sadikun nga Sankovci i Drenicës, isha në burgun hetues në Prizren (nëntorm dhjetor 1974). Më vonë, qëlloi rastësisht që u njoha edhe më mirë, kur me Isufin e Muharremin, dy vëllezërit më të mëdhenj të mehemtit, u bëmë baxhanak.
Pak ditë para se të vdiste Mahmeti, ndejtëm gjithë pasdrekën e deri vonë natën te Isufi.Erdhi edhe Skënder Zogaj, dhëndërr i vëllait të Mehmetit. Kur u k`theva në Suedi, më lajmëruan se vdiq Mahmeti.
Menjëherë e thirra Muhamet Shatrin, e ai Nue Oroshin dhe ata si kolegë dhe bashkëpuntor në ”Trojet e arbërit”, ia dërguan familjes Gjoshaj një telegram ngushllimi.
Kopertina e librit ”Aksioni i armëve në Kosovë më 1955-1956”, Mehnet Gjoshaj
Qitu du me dekë
Serbia edhe me uri donte të na qes fare me çka kemi duke na burgosur vrarë e marrë edhe bukën e gojës. Kështu na tregonin pleqt kur në Kosovë ushtrohej një zullum i paparë vetëm ndaj popullsisë shqiptare duke ua marrë drithin, grurin në hamarë, misrin në koshe e miell në magje.
Baba tregonte se kur e kanë qu drithin me e dorëzua në shkollën e Dragobilit, një magazinier nga Rahoveci rrinte te vaga. I kishin mush thastë me drith dhe një sllamaricë. Afër magazinës, baba iu thot vëllezërve:
-Më ndihmoni vetëm pakë e ma qitni në krah sllamaricën me më shumë se 100 kgr. Grurë. Ata i thonë:
-Baca Ukë, është e rëndë, nuk mundesh me qu! Qomna se qitu du med ek!
Atherë magazinieri që e njihte babën dhe ishte burrë i mirë e patriot i thtë:
-Ah, qitu pa do me dek, pse s`ki dek atje ku a kân veni ?
”Me respekt … nga Mehmet Gjoshi”, Prishtinë 2014
Koha e ”Otkupit”
Nga viti 1945 e deri më 1999, Serbi kkishte ndërmarrë shumë aksione për përzënien e shqiptarëve nga trojet arbërore për në Turqi dhe dy aksione të dhunshme serbe në Kosovë,ndër më të njohurat:
“Aksioni për mbledhjen e dhunshme te armëve në Kosovë më 1955-1956” dhe
”Mbledhja e ”tepricave” në Kosovë, formë e plaçkitjes ekonomike dhe shtypjes politike, 1946-1952”
Mbledhja e tepricave në Kosovë, ishte formë e plaçkitjes ekonomike dhe shtypjes politike, 1946-1952, libër me autor Mehmet Gjoshaj dhe Muhamet Shatri (rec.), Nue Oroshi (rec.), Arbër Hadri (red.). Botuar në Prishtinë nga Muzeu i Kosovës, në vitin 2009. Faqe 250.
Aksioni i armëve në Kosovë më 1955-1956 libër me autor Mehmet Gjoshaj dhe Muhamet Shatri (rec.), Nue Oroshi (rec.). Botuar në Prishtinë nga Muzeu i Kosovës, në vitin 2012. Faqe 246.
Për Mehmet Gjoshajn dhe librat që mi dhuroi Mehmeti, pakë vite para se të vdiste, do të flas në një nga numrat e radhës në ”Drini.us” por në ketë shkrim do përmendi disa nga nënntitujt e librit:
”Betimi i kryefamiljarëve në Kur`an për të dëshmuar se nuk kanë armë të fshehuara (fq. 30),
”Rrahja e shqiptarëve me shpulla, me grushjta e me shqelma” (fq. 34)
”Rrahja dhe torturimi me fallak” (fq. 36),
”Këbaçi, mjet dhune, i preferuar nga UDB-a dhe milicia” (fq 38),
”Torturimi i shqiptarëve, duke i futur në ujë dhe nën akull” (fq 40),
“Varja e peshave në organet gjenitale” (fq.41),
“Lidhja e shqiptarëve për trupat e drunjëve” (fq. 42),
”Detyrimi i shquptarëve që të rrihen me njëri -tjetrin” (fq. 44),
”Detyrimi i shqiptarëve që të fiknin llampën e vajgurit duke i fryer asaj nga njëri skaj i odës në skajin tjetër” (45),
”Torturimi i shqiptarëve duke i shti viktimës ujë të kripur në gojë apo në hundë” (fq. 47),
”Torturimi i qytetarëve shqiptarë, duke ua futur macën në tëlina” (48),
”Prerja e mishit gjatë torturimit të qytetarëve shqiptarë” (fq.49),
”Shkulja e thonjëve dhe futja e gjilpërës midis mishit e thoit” (fq. 49),
”Futja e vezëve të ziera nënsqetull” (50),
”Torturimi me rryme elektrike” (fq. 51),
”Detyrimi i qytet. shqiptarë që të fusin kokën në stufën e djegur” (52),
”Dënimi i shqiptarëve me burg që s`patën armë për të dorëzuar” (fq. 52),
”Sharja e nënes shqiptare gjatë torturimit” (53),
”Rrahja dhe torturimi me zhurmues” (fq.53),
”Rrahja e qytetarëve shqiptarë në vendet publike dhe pa kurrfarë shkasi” (54),
”Futja tinëz e armëve në mure rrethuese, në gardhiqe të oborreve dhe në objekte ndihmëse të shtëpive shqiptare” (fq. 56),
”Mbytja me torturë e qytetarëve shqiptarë gjatë aksionit të armëve” (fq. 58) dhe
”Vetëvrasjet dhe tentim vetëvrasjet gjatë aksionit të armëve” (fq. 67)
1*) ”Qitu du me dek”, në dialektin gegë, e folmja e Turjakës dhe ajo e Llapushës përgjithësisht, palatalet ”k” që shumësin e formaojnë me ”q”, te ne është ruajtuar në disa forma psh ”shiko” (normë), jo shiqo, ”shok”, jo ”shoq” por te fjala ”qitu” (këtu) bën përjashtim.
Edhe fjalët ”dek-ë”, ”knu…”, janë dukuri fonetike ku tingujt bien në fillim, në me sose fund të fjalës (Afereza, sinkopa, apokopa) Te fjala ”dek”, ka rënë tingulli ”v”=vdekur, ”dek”.
Kopertina e librit ”Dëshmi të përndjekjeve dhe mikpritja çeke”, Prishtinë, 2005
Vazhdon
Malmö, 20 nëntor 2022
