Sinan Kastrati, Suedi
Tregim
“Shqiptarët honxhobonxho janë të tmerrshëm për mizori e kapadaillëk” – Faik Konica.
“Qeni i keq ta bjen ukin në tarishtë”
Lexoja tema ”të ditës”, të aktualitetit politik tash kur Kosova është në ”luftë”, me Serbinë, edhe pas 21 vjetëve.
Kush nuk është lodhur nga politikanët e këqinj që ka Kosova që nga viti 1999?
“Qeni i keq ta bjen ukin në tarishtë”
Ato fjalë e ata “liderë” nuk i gjen as në fiset afrikane e talebanët afganë.
Ato që i kisha ruajt, gjithsesi, titujt e temat që (s`) gjeta dhe më “pëlqyen” janë:
Kryeministri Ramush Haradinaj ka thënë se është i pajtimit që bisedimet me Serbinë të udhëhiqen nga Presidenti Hashim Thaçi.
(Haradinaj nuk e ka problem që Thaçi t’i udhëheq bisedimet”, KOSOVALipjaniNews.Com 04/07/2018)
”Kush do ta marrë udhëheqjen e dialogut në Prishtinë”? (28 qershor, 2019 Arton Konushevci)
“Presidenti i Kosovës vendos kurorë me lule në memorialin e serbëve”
Antigona Saipi, Pristina BIRNJuly 21, 2016
Presidenti i Kosovës Hashim Thaçi nderoi memorialin e 14 serbëve të vrarë pas luftës në fshatin Grackë 17 vjet më parë, por familjet e viktimave e kritikuan gjestin e tij.
Gazeta Blic: “E ardhmja e paqartë e dialogut Kosovë-Serbi”
“Presidenti Hashim Thaçi kërkon vazhdimin e dialogut me Serbinë në nivel presidentësh. Por të nominuarit për kryeministra – Ramush Haradinaj, Albin Kurti, Avdullah Hoti – kanë mendim tjetër: …”
“Korrigjimi i kufijve, çfarë pjese e Kosovës i kalon Serbisë? Ja si përgjigjet Thaçi në Open”, 0 maj 2019
Presidenti i Kosovës, Hashim Thaçi, ka thënë të martën se vetëm marrëveshja paqësore për ndryshim të kufirit në mes Kosovës dhe Serbisë, i siguron Kosovës njohjen formale nga Serbia, bashkëngjitjen e Preshevës, Medvegjës dhe Bujanovcit në territorin e Kosovës si dhe i hap rrugë të sigurt Kosovës drejt anëtarësimit në NATO, Bashkimin Evropian dhe Organizatën e Kombeve të Bashkuara.
Sipas tij kjo marrëveshje nënkupton edhe njohje të reja.
“Shqiptarët honxhobonxho janë të tmerrshëm për mizori e kapadaillëk” – Faik Konica.
”Ismail Syla: Ja çfarë thanë personalitetet për Hashim Thaçin”
“Ramush Haradinaj në Kryeministri i nervozuar: I thashë tregoni hajnit tuaj që kur i fton njerëzit duhet me i pritë”, Gazeta Express, 28/09/2021
”Haradinaj për situatën në veri: Mua s’do të mundnin me ma blloku rrugën”, Gazeta Express, 28/09/2021
”Angazhimi i KFOR-it, kërcënimi i Vuçiqit, qeveria inekzistente”, 28 shtator 2021, Hisen Berisha
“Aktualisht qeveria Kurti ka mbetur në qiell të hapur dhe nga një kryeministër kryeneç dhe i krekosur si gjeldeti, po pret se kush do ta marr në mbrojtje”.
Rashit Qalaj: ”Rrugët në veri të hapën edhe me forcë nëse është nevoja”, 29 shtator 2021
”Ish-drejtori i Përgjithshëm i Policisë së Kosovës, Rashit Qalaj, ka bërë me dije se rrugët e bllokuara në veri të vendit duhet të hapën edhe me forcë nëse është nevoja”.
”Hashim Thaçi e Isa Mustafa ia lanë asociacionin si ‘kopil’ para dere kryeministrit Albin Kurti”
”Isa Mustafa, Kryeministër, Hashim Thaçi President, Kadri Veseli, Kryeparlamentar; këta tri sejmenet e Kosovës…. ”, RAGIP GURAZIU, 19 GUSHT 2015
Asociacioni/Bashkësia e komunave me shumicë serbe: obligim apo mundësi e mirë?
(ECMI, 17/12/2015)
Milazim Krasniqi: ”Kushdo që e ka këshilluar Albin Kurtin ta bëjë këtë, ose është tallë me të, ose ka dashtë Iuftë”
Milazim Krasniqi: ”Unë në çdo variant e mbroj Albin Kurtin”.
Dhe pas lodhjes me politikanët, iu këtheva jetës duke lexua letrat e bisedat të Sylës (Sulo e quanin në Shqipëri):
Unë e hapa për vete, më duhej edhe mua …natën Sulo!
-Sulo, unë të besoj ty aq sa më beson ti mua. Dhe e di që më falenderon sinqerisht, sepse unë sapo e hapa dhe ti shkruajte, pra pak a shumë ti po prisje.
-Po
-Por unë e di që ti je gjallë e je mirë dhe e di se sa rëndësi kam kështu që jemi të sqaruar. Gjërat nuk janë asnjëherë aq të thjeshta por unë e përmblodha.
-Nesër flasim, nëse je e lirë.
-Unë nuk jam asnjëherë e lirë perveçse mbas orës 10 të darkës kur jam vetëm në dhomën e gjumit.
-Më mori malli prandaj po shikoj ende fotografinë tënde.
-Po fle se u bë vonë.
-E kuptoj mallin.
-Eh sa ëndërrat i kam parë me ty e për ty për kohën e gjatë që ishim bashkë moj …
-Po normale është, edhe unë kam parë plot … Po ëndërra mbeten dhe herë herë të lodhin prandaj fli e mos shiko shumë!
Jemi pleq
-Po, po plakem më shumë kujtime, kujtime të paharrueshme prandaj nuk po mund të pajtohemi me vetvehten e ti nuk po me hiqesh nga mendja, ty nuk po mund te harroj. Shikoje foton, sa e bukur dukesh ”syri keq mos te paft” (turjak.) !
-U zgjove?
-Fli, fli se edhe unë po fle.
-Unë nuk po fle, po ti fli. Ti e ke gjumin mik mik, unë jo. Kam veten time, mike.
Sulo, ti je mësuar pa mua por do të të rrjedh pak gjaku me vrull. Do të ndjesh që je gjallë.
Që mund të duash e të të duan prandaj kujtohësh për mua dhe unë për ty… Fli!
-”Gjallë”, kjo ma kujton një tregim me nje titull afërsisht të ngjashëm, apo jo ? Naten e mire!
-Fjete shpejt e mua nuk më mori gjumi. Nuk e di për çfare tregimi?
-E kam një për dashuriqkat dhe zënkat tona
-Nuk e di, e ke botuar
-Po
-Ato te Sylës?
-E ke lexua?
-Atherë në fillim te “Bota …” Kjo nuk e di.
-Jo, tash së fundit para një jave, 10 ditëve.
-Jo, nuk e kam lexues, ku e ke botua?
-Ne ….
-Çfarë date ?
Si e ka titullin?
-Tash ta dergoj
-Po, ma dergo!
-Dhe përshëndetemi e nesër, të shkruaj ose të marrë nga celulari.
-Po, e lexoj.
E lexova. Si i boton? Kush i kupton ato perveç nesh?
-Ti!
-Po, unë po por ti i boton tek ”D…” .
-Po fle tash, të tregoj kur të flasim, natën!
-Pse e vdiqe Sylen. Je i tmerrshëm.
-Sepse ti mu largove, ike.
-Po ti ulesh mes grash. Shkon në mbledhje për “R…”
Te gjithe ulen me burra, ti me gra.
-Kur të pensionohem mendoj të bëj një epope për një tiranse (?)
-Ti ke gra pafund, se nuk i lëshon
-E ke nga dashuria për LULEN?
-Kështu ti mendon por pas njohjes me ty, nuk dua të di për gra tjera.
-Jo, jo. Lulet nuk ti permend as mos e mendo!
-Po
-Jo
-Nuk e mendoj më. Ne kemi një muaj e ca që nuk flasim
-As unë nuk ti përmend lulet e as ….E harrova
-Kend e harrove?
-Si thoshe ti per lulen. Harrova
-Harrove?
-Po se 1 muaj e gjysëm a 5, 6 javë ato fjalët që thua ti
-Sulo, i kam harruar.
-Nuk i them më
-Po e di, fli! Ke plot kujt tja thuash.
-Do të fle e do të mb`lohem me jorganin tim të ngrohtë,
-Edhe unë me timin.
-Jo nuk i them askujt sepse nuk dua asnjë tjetër të dije.
-Po të meson nevoja.
-Jo, jo, jo!
-Po pse ulesh mes grave gjithmonë?
Çfarë të duhet prej tyre përveç “lules”?
-Çka je kah thua moj? Unë nuk dua asnjë grua.
-Hahahahahaha. Mes dy grash ishe tek fotot e M.
-Ku?
-Ma dergo! Në një mbledhje për “R…” Është kusherira ime me nënen-
-Kjo?
-Të gjithë bashkë me burra e ti mes tyre
-Po. E. me nënen e saj. Kjo eshte e vërteta
-Mbuloi mirë me jorgan. Ty nuk të rri bytha rehat.
-Kend me i mbulua?
-Mbulo pjesët e trupit.
Nuk ka si ty. Je gjithmonë mes grash
-Edhe mua me kishte marrë malli për të folur me ty, po gjërat shpresoj të bëhen me normale mes nesh .
Sulo, gjërat janë tërheqese kur janë “rinore ” në shpirt dhe pleqëria sigurisht që po vjen por të them të drejtën, nuk do të doja të rrija në mardhënje të plakura pafuqi. Mosha bën të veten por e kam fjalën për dëshirat. Ne jemi të vjetër por ne u futëm në këte marrdhënje për tu “rinuar” nga brenda jo nga rrudhat. Por për të rinuar shpirtin. Dhe nqse ti ndjen pleqërinë, mbase ka mbaruar në vitet që i kemi. Por këto histori si kjo e jona janë për rigjenerim.
Nuk e di a kupton, është për qejf, për dëshirë, për dashuri, për entuziazëm, për energji etjerë, që njeriut i mungon në rutinën.
E një lidhje të gjatë 45 vjeçare dhe thjesht nga fëmijët, pra prandaj futesh në lidhje të tjera
-Unë kam shumë, shumë deshira e ushqej simpati të madhe për ty
-Sulo, të besoj. Unë fola. Ato ishin që të shkruajta.
-Nuk kam fjalë që mund ta përshkruaj gjithë kohën me ty por ishte … e jashtëzakonshme, e bukur dhe kjo më ka …. mbush me energji për … punë e jetë.
-Edhe mua por në të njëjtën kohë kemi patur vështirësi e keqkuptime plot. Duhët të jemi më normalë e më të kujdeshëm në këtë gjë. Duhët të ndjesh që ai tjetri është njësoj çdo ditë e jo me valë të ndjehesh e sigurtë që të duan dhe i don.
Unë e bëj për vete, Sulo e faleminderit ti që vazhdon të mendosh për mua.
-Asnjë minut nuk kalon pa të mendua. Kohën më të rëndë e tortururuese e kisha kur nuk dija asgjë per ty e në … nuk guxoja te shkruaja shkaku i P-os.
-Ishte kohë e gjate dhe jo e mirë për mua por ndjehesha e fyer dhe mu duk qe nuk isha me prioriteti tend. Ishin të këqia ato ditë e netë. Se të kujtohen gjëra të bukura e të merr malli e pastaj të kujtohen gjëra të këqia e heq dorë
-As unë nuk të harroj.
-Paske fjetur heret moj tir. Gjumë të ëmbël !
-Jo! Nuk kam fjetur, po flisja me gocat në P… Është çdo të shtune se ditëve tjera, shkruhemi.
-Ketu po bie bore e unë po shikoj një film shqiptar.
-E këtu është pranverë
Çfarë filmi po shikon?
Hahahaha
-Të kohës, luftën e partizanëve, me Kadri Roshin.
-Booo
Akoma i shikon ato filma?
-Po, pjesën më të madhe shikoj.
-Uaaa më çudite.
-Pse? I shikoj edhe nga 4 e 5 here të njëjtit filma. E kujtoj kohen kur i shikonim fimat e dhe e dëgjonim Radio Tiranen.
Jam i lodhur ….
-Shko Sulo!
-Faleminderit shume nga ti
-Nuk ke pse më falenderon.
-Dhe nuk e di pse.
-Unë e bëj se të dua por ti nuk je i sigurt, ashtu si edhe unë. Ne duhet te besojmë që ka edhe si ne që mund të duhesh në kushte të tilla.
Çlodhu!
-Tir. ti je e dashur
-Unë jam e dashur. Jam njeri i ngrohtë, edhe kur zihem apo jam e larguar, qaj e mërzitem se mendoj që nuk duhet të ndodhë kjo gjë në këtë moshë por siç duket martesa … janë të vdekura dhe njeriu ka nevojë dhe ngjitet me shpresë se do të doje e ta duan përjetë, gjithsesi.
Shko çlodhu!
Gjumë të ëmbël !
Unë të dua por çdo njeri ka standartet e tij.
-Tir. çdo shkronjë tënden e fus në gji dhe e ruaj në gjep. Fjalët tua më ndihmojnë.
-Unë të dua dhe këtë fute në gji, mbaje e ruaje mirë, mos e harro, e as mos e humb besimin.
-Po Tir. do ta fus në gji e do ta mbaj në mend. Falët tua nuk i harroj.
-Ti më kupton dhe më do e unë qesh me ty, qaj me ty dhe më pelqen ti, trupi tënd e mendja tënde.
Naten!
Të dërgova një foto dhe një poezi:
DËBORA ZBARDHI MALETË
Dëbora zbardhi maletë
Dhe fushën tatëpjetë.
Se njerëzia më
s’po dalin dot
Se rruga është
e shkretë.
Të thashë moj syzezë
Se më s’këndon bilbili.
Se fletët zunë
po bienë
Dhe po afrohet dimri.
Të thashë moj syzezë
Që të mos dashurohemi.
Dashuria është e ëmbëlë,
Po do t’na hidhërojë.
Foto ishte ajo e jona që e kam, e para dhe disa me borë
Ne të dy ditën e parë që ndejtëm.
Të mendova sot. Sa hapa sytë e po fërkoja trupin se kisha ftohtë. E hapa ngrohjen….
Unë ta hapa që ditën e parë kur ti ishe ndryshe fare nga çfarë mendoja unë, e në vend që të mendoja si mashtrues fotosh, të mendova si turjakas qejfli e vazhdova si trime vallëzua e bërë dashuri me ty….
-Me këtë foton që shikoj këtu
-Të desha e ti ishe një buf i vogël.
Sulo, ti më ke marre me celul e M… në cell nga numri tim në të atij kur ishte tek 15 katëshi sepse nuk doje të perdorje tëndin nga frika e … tënde.
Unë e fshiva numrin e M…
Me vone ti më ke marrë disa here nga cell e M. dhe atij i dola unë në … me foto. Dhe ai nuk e kuptoi se kush isha une. Më shkruajti:
Pershendetje, se siç duket i pelqeu foto me të verdhë.
Unë nuk i ktheva pergjigje për nja 45 min pastaj thashe po i shkruaj kush jam
Dhe kaq ishte për … . Ne kemi shumë miq dhe u bëmë miq edhe me M..
Kaq
Je i merzitur ???
Nuk besoj se ka diçka
Nuk e kuptova mbylljen
Po mendova kot
Unë nuk merrem me asnjeri aq më pakë me M. kurrë, sikur i fundit të mbetet në këmbë.
Mu duke ndryshe sonte.
-Ti e di
-Jo nuk di gjë, çka ka ndodhur?
-Qe kur je i zënë dhe fle e pastaj zgjohesh, unë jam e zënë se nuk të pres ty. Tani do vemendjen time. Jam e zënë. Nuk jam këtu për ty sa herë ti ke kohë të lirë.
-Po mirë, kur nuk mundesh ose je e zënë, unë nuk të kërkoj qe ti doemos të më pergjigjesh.
-Kur të kesh kohë, ti edhe unë flasim!
-Ok
-Edhe unë ate të thashë.
-Mos u mërzit! Ti nuk je komandant i toges sonë. Hahahahaha
-Pushova. Tani po pushoj prape.
-Sapo e pashë që më kishe shkruar atje tek fjala nuk kishe regjistruar gjë.
Dukeshe mirë me jelek të verdhë.
….
Unë kam jeten time i dashur. Nuk mund te jem në dispozicion tënd sa herë hap sytë nga gjumi apo aktivitetet e tua. Nuk këmbëngul në asgjë, idiote vetëm në gjëra të arsyeshme.
Tash sapo mbarova mëngjesin. U ngrita në 10 se fjeta në 2 të natës.
-Tash, je shtrirë ?
-Jo! Jam këtu në dhomë
Po rregulloj krevatin e po hap dritaret. Ai është në kuzhinë.
A fjete mirë ? Nuk qenke i gëzuar nga dielli?
-Sa mirë kur fle mirë. Dita është e mbarë.
Unë do të dal se këtu ka diell dhe është 20 gradë.
Të paktën të gezojmë diellin.
-Tirana e vitit është më e gëzuar
-Se dielli të ndihmon
-Nuk ka diell dhe mendova Tiranen e vitit 19… me diell e me goca të gëzuar
Do të dalësh vetëm?
-Jo, nuk ka vetëm në këto kohë
-Atherë as unë nuk po ”të ngas” e as nuk po ”të hidhem”, po të lë të qetë.
Një ditë të gëzueshme!
Dhe aq shumë ishte thellua në mendime Syla pasi kishte lexua letrat e tiranses saqë gati kishte harrua kur kishte qenë ra ndër mnend kur ishte çoban në Turjakë para Luftës së Dytë Botërore.
Syla filloj ta kujtoi Sulo Çobanin e ri dhe Fexhin një vajzë të re nga një krahinë tjetër e Kosovës- Artakollit. Kishte gjetur në grumbullin e letrave të ”pavlerë” edhe disa kujtime e letra gjysmake që kishte dashur ti humb.
Letrat e gjetura e këthyen mbrapa Sylën, kur kishte jetua në Turjakë me nënen, me delet e me qenin … Ngjarja duhet të ketë ndodhur në kohën e Shypnisë, kur Italia hapi shkollat shqipe në Kosovë, vitet 1941-1943.
Një vajzë e shkolluar e rrethit të Mitrovicës, kishte kryer shkollën në Shkodrës e Elbasani dhe pasi ishte këthye në Kosovë, ishte caktua nga Ministria e Arsimit të punoi si mësuese në Rrethin (Serezin) e Rahovecit, në katundet malore, në Turjakë e Panorc.
Mësuesja s`dinte gjë për ato katunde por ako më me qejf do të zgjidhte po të pyetej në katund se sa në qytetet.
Dhe një ditë vjeshte të shtatorit ishte nisur për në Turjakë.
Natën e parë, kur kishte mbërri në Turjakë me një qeze, si pajton që e ngrihte një kalë, asaj i kishte dukur sikur në filmat që i kishte parë në Shkodër.
Turjaka ishte katundi që ajo as në ëndërr nuk e kishte parë, me gjithë ato bukuri. Me male të buta, bjeshkë të egra, livadhe të rrafshëta e lumin Mirusha mu në zemër të tokës bukanike që ndante Turjakën me Damanekun, Lubizhdën e Qypevën.
Arat e rrethonin katundin e Turjaka, edhe pse në kodër, dukej nga bjeshkët si një enë e madhe e baltës (enë balte e pjekur). Në Jug të Turjakës ishin vreshtat e Hamid e Shaqë Tushës e në Lindje, afër Mahallës së Kajtazëve, “Te Mollat”, ishin vreshtat e Imer Seferit e katundarëve të tjerë, Dul Jetullahit e Dergut Halilit nga Mahalla e Vogël.
Pakë para mbrëmjes, qikat shkonin dhe i mbushnin sepetet me rrush dhe këtheshin duke këndua. Sepetin a kofinin e mbanin mbi krye e me njërën dorë në fyt, ato këndonin dhe e ndryshonin melodinë e zërin e këngës sikur të kishin ndonjë instrument, derisa çobanët, këndonin me fyej. kavallë, boria e “nrrojsa”, qikat, mjaftoheshin të këndonin pa instrumente por që i qonin peshë djemte e ri e çobanët të cilët “i bënin vesht cingare” për me e marr vesh a mos është ndonjëra nga jaraneshat e tyre që po i këndojn jaranit “Hajde rrethit malit …”.
Fexhi apo Fexha ishte ishte një qikë e pashme që kishte ardhur të punoj si mësonjëse, mësuesja e parë që kishte shkelur në Turjakë. Qikat e Turjakës nuk besonin se ka qikë shqiptare mësuese. Edhe plakat quditeshin dhe nuk dëshironin që të vije një qikë mësuese në Turjakë se do të prishte katundi e bëhet kjameti. Qikat nuk janë për “shkrola”.
Mësuesja e re kishte veshur rroba të thjeshta që të mos dallohej shumë nga qikat e e tjera. Në kokë kishte vënë një kapelë, ndryshe nga qikat e Turjakës që të gjithat kishin shami.
Nuk dinte si do ta presin katundarët një rrethi të ”prapambetur” siq ishte Turjaka por ajo i kishte dhënë vetit detyrë të punoj si mësuese e kundër analfabetizmit, territ mesjetar turko-aziatik e kishte vendosur që ti thërras edhe qikat e djemtë e medhenj në kurset e orët e mësimit në shkollë.
Pengesa e pare që do ti dilte mësueses së re ishin pleqt …
Ata kishin ishin “pajtua” që qikattë shkojnë në kurse për me i mëusa shkronjat por jo me djemtë dhe një plak të rrije në klasë deri sa qikat të kenë mësim, se helbete mos po vjen ndonjë djalë me to.
Për Fexhin nuk ishte e lehtë që ti bind katundarët që edhe qikat duhet të shkojnë në shkollë, krahas djemve por ajo dëshironte që dalëngadalë të bëjë për vete disa burra e pleq që mos ti ndalin djemt e sidomos qikat nga shkolla.
Natën e pare në Turjakë, Fexhi vërejti diçka që se kishte provuar më parë. Asaj i vlonte zemra. Takimi me Sylën, sikur e kishte largua nga misioni i saj fisnik dhe nuk ndihej e ekuilibruar.
Syla iu kishte dukur si me u pas rritur me te. Asnjë djalë deri atherë ajo nuk e kishte dashur dhe as që kishte mendua për … dashurinë.
Por ja, tashti kur kishte ardhur në Turjakë, nuk mendonte të këthehej më në vendlindjen e saj e as në Prishtinë.
Në fillim, ishte ajo ishte vendosur që të flente në një dhomë në shtëpinë e Metë Xhemajlisë bashkë me qikat e Metës e halla Zejni, gruaja të zotit të shtëpisë do të ia pregatiste ushqimin, kaftjallin, drekën e darkën e do t`ja lante rrobat.
Dhoma e fjetjes ishte në katin e dytë të kullës e dritaren e kishte kah tarishta e deleve të Sylës. Dhoma ishte e bukur e medritare të medha që Mehmet Aga i kishte blerë në Prishtinë. Perde nuk kishte por ajo s`e pengonte se në katin e dyte askush nuk e shihte, përveç Sylës që gjithashtu, 10 hapa më larg e kishte dhomën ku flente vetëm e nëna, dëshironte ta martoi me një nuse që se ka shoqen në mahallë. Brenda dhomës kishte një hamamgjik (banjo) që duhej larë mësuesja me pacerrkë e ujin duhej nxer në oxhak të shtëpisë.
Fexhi i shkoi mendja se Syla do ta shihte kur ajo të lahej.
-O Zot, çka do të mendoi Syla kur të me sheh?
Sulo Çobani pasi i kishte pru delet, pa nga torishta e deleve vajzën me flokë të gjata të lëshuara pas shpine, si gajfili i maleve Turjakës që e mbidhte Sulo për nënen.
Flokë gështenje e të gjata deri në vithet e Fexhit, ia muarën mendët Sylës. Ai nuk kishte parë deri atherë vajzë të veshur allafranga si Fexhin në Turjakë. Po Syla përveç në Rahovec për Pazar tjetë qytet nuk kishte qenë prandaj edhe nuk pasur mundësi që te sheh qika të reja e pa shami në krye si meuesja Fexh.
Vajzat e Turjakës kishin të veshura dimi e mbi to, kishin kanaca me ngjyrë të bardhë të maruara në vek nga leshi i deleve e në krye kishin shamia që vetëm pakë iu shiheshin flokët përpara, balluket.
Rrobat, xhempera e këmishat e pëlhurës të maruara ne vek, iu mbulonin gjokset e gjinjët qikave që i ruanin mos të iu shoh as dielli e hëna. Ato i ruanin si sytë e ballit për natën e parë të martesës, për burrin që nuk e njihnin. Atij ia falnin të gjithat. Edhe kur laheshin, qikat e Turjakës, disheshin në tern sepse kishin frigë mos i sheh kush.
Gjokset e Fexhit, ishin të fryera si dy topa bastoni Turjake, si llubunica të Padrimes dhe gati sa s`kishin dalur në ”fushë”.
Sulo edhe pse i vinte marre që ta shikonte “qikën” e huaj, ia nguli sytë mu në në gjokset e bardha të mësueses.
Ajo e vërejti çobanin e ri se po e shikonte dhe nuk u durua e beri sikur po i zihej fryma dhe e shpërthekoi një pullë mu në në mes të gjinjëve dhe njëra cicë i doli nga këmisha. Ajo u skuq dhe menjeherë me të dy duart e futi brenda dhe për pakë sa nuk u rrëxua por edhe ajo u mahnit nga bukuria e Sylës. Ai kishte një kapuç të bardhë si bora. Tirqit e ri sa i kishte veshur. Ato ia kishte kepur për qef Njazi Zhavelli, terzia i njohur gjakovar. Mestet me tela e këpucët me toja ia kishte mbarua nëna e ato i rrinin për hijeshi dhe ai dukej sikur donte të hynte dhëndërr..
Fexhit i pëlqeu djali turjakas dhe deshi ta përshëndes por ishte nata e parë në Turjakë dhe u përmbajt ama zemra i shkrepi e goja nuk e dëgjoi. Ajo ishte gjithmonë e qeshur dhe e qetë nga natyra por nuk e kishte provua se sa është e durueshme para një bukurie si ajo e Sylës, që ishte si Sokole Halili, vëllai i Mujës.
…
Pastaj dualën edhe qikat e Metë dhe ajo sikur u sigurua dhe iu tha atyre se don ti shoh delet e qingjat e … Sylës.
Fexhi bashkë me dy qikat e Metë dualën në lamë ku ishin disa mullarë me sanë, tallë e kashtë. Shkuan deri te Bunari i Ri dhe aty i priti Syla me një buzëqeshje fëminore e të padjallëzuar.
Fexhi e përshëndeti e para dhe e pyeti:
-Qysh ta thonë emrin?
-Sylë. Jam çoban. Këto janë kusherirat e mia dhe i përhendeti edhe ato.
Mëngjes vjeshte
Fexhi i lante sytë e këngët e çobanëve turjakas me dele nga beshkët dëgjoheshin sikur të ishin në oborr, në bashqen ku rrinte Fexhi, mësuesja e re.
”Djali çka i tha qikes o
Zemra llubenices o
Qika shka i tha djalit o
Hajde rrethit malit o”
”Vishma teshen podrimqake
Me kmish` t`hollë e lejek bojgjake
Ham bajgjake pse pe ban të vjeter
Dishi kto, qiko, vishe ni tjeter
Vishe ni tjeter pak ma t`ri
E shes token du me dal qipqi
E shes token du me shit trollin
Bardh e kuq ta shoh aborrin
”Boll e mire që rrin te blini
Tu ka shky kmisha te gjini”
Por kënga që i pëlqeu më shumë mësueses së re ishte ajo e një çobani tjetër:
”Boll e mirë, qiko, ta pajata
Mirë pa t`rrin flokt e gata
Shkurtoi pakë, tu thaft nafaka
Soll dy gisht net doket qafa
Pse pak flokt djalo mi shkurtu?
Miftijaq s`jam hallki mum msu
S´ishe kan djalo, jaran per mu
Nuk a met kujna me i besu
Pram m`ke puth sod ke kallxu 1*)
Tashmë ishte terrua e nata në Turjakë është përrallore e ajri i maleve të kënaq. Era e luleve ndihet kudo, edhe në vjeshtë.
Hëna koshte dalur mu në Jug të Turjakës, te Ara e Selmanit. Mësuesja ishe dehur nga ajo mrekulli e bashqes dhe e lame me ushqime për dimer.
Dhe në ato mmomente kur ende Fexhi ishte me dy qikat, Bademin e Metës dhe Fatimen e Shaqë Tushës, erdhi Syla (Sulo).
Sulo u skuq sepse kishte qenë ai që e kishte këngën ”… dje m`ke puth, sod ke kallxu”, i bindur se mësuesja e re s`e kishte dëgjua u bë sikur e qiti udha dhe shkoj drejt e te qikat..
Syla edhe pse analfabet, kishte tregua një afërsi e aftësi se si të ia rrembej zemrën, vajzës së re, mësuese së katundit. Ajo ajo ishtë frikësua nga afërisa me Sylësn por tash kish qejf me qenë afåer tij. Ai ia kishte ngulitur sytë e të gjinjët e mëdha sa të lopës Larikë e nuk ia ndante sytë. Mësuesja e re e hetoi se po ia shikonte gjinjët.
Perëndimi i diellit në det
Një ditë Syla ia kishte dhënë një copë pite të mbështjellur me një fletë lakne e kungullui mësueses. Mësueses e kishte marrë piten me qef dhe shpejtë e shpejtë që të mos hetohehj nga qikat tjera kishte shkua në dhomën e saj. Brenda me pite, kishte gjetur një copë letër ku Syla i shkruante: dua të flas dhe të ha darkë me ty!
Po ku i kishte mësua Syla shkronjat?
Kush ia kishte shkrua Sylës ato fjalë?
Mësuesja e re kishte mendua me vehte: “Për me folur s`është problem, është shumë lehtë, e sa për drekë ose darkë nuk di çtë them e çka të bëjë por edhe unë kam qef të rri me Sylën”.
Syla mblidhte edhe dredhëza në Garaqeva, te Kerrshi i Sylymanit e te Fusha e Kuvalëve dh Lejthia e thana që kishte sa të duash te Qafa e në fund të Selishtës, Gropat Rrumullake e Guri i Madh. Syla ato nuk i hante por i ruante për nënen e tash edhe për mësuesen.
-Po a do ti merr mësuesja dredhëzat e lejthia e mia?
Oh sa do të donte që edhe Syla të shkonte në shkollë me djemtë e tjerë…. E të rrinte afër mësueses.
1*) Gjuha e këmgëve, të kënduara nga çobanët turjakas, është ruajtur ashtu siq e kanë këndua ata dhe ashtu po e paraqes me të të gjitha karakteristikat e të folmes së Turjakës.
Janë pjesë ose bejte të këngëve më të gjata që janë këndua nga çobanët dhe vetëm në male e duke i k`thyer bagëtinë (gjânë, e folme turjakase) në mbrëmje për në tarishtë, në shtëpi.
Një tjetër tipar që bien ë sy është se në Turjakë ende ruhet fjala ”jaran-eshë”, që e gjejmë edhe te Thimi Mitko, por që ai e përdor i pari fjalën ”dashnor-e”.
Vazhdon
Malmö, 2 tetor 2021
