Nga: Fahri Dahri, studjues i çështjes çame
[Sqarim për handikapin: “Jam grek, serb, maqedon, por flas shqip”!?]
●●●
Koncepte që thuhen rëndom, por nuk duhen kapërcyer kaq thjeshtë. Ka qenë dhe është një projekt shumë shekullor që popujt të ndahen në dy grupime të mëdha.
Është pranuar se fundi i Perandorisë Romake zakonisht përmendet 04/09/476, kur perandori Romulus Augustus u hoq dhe nuk u zëvëndësua. Me ndarjen e perandorisë Romake në atë të Lindjes e të Perëndimit, Perandoria Romake e Lindjes zyrtarizoi, si gjuhë të saj gjuhën greke. Perandoria e Lindjes, njihet edhe si Perandoria Bizantine, e cila ruajti traditat ligjore e kulturore greko-romake si dhe elementet helenikë e ortodokse të krishtera edhe për një mijëvjeçar tjetër, deri në vitin 1453 kur u mund nga Perandoria Osmane. Nga ajo kohë lindi islamizmi, kohë kur bota u ndodh mes dy besimeve fetare. Të dyja perandoritë kërkonin që popujt e Botës të grupoheshin në dy pole, veç të krishterët, veç islamikët. Pra të jenë dy ndarje botërore. Bota e krishterë, A= Kishat dhe Bota islame, B = Xhamitë. Kjo platformë është e sigurtë, se më e theksuar mori përmasa të paktën nga fillimi i shekullit XIX. Sigurisht për këtë fakt, ka patur përplasje të mëdha, të cilat vazhdojnë edhe në ditët tona. Kjo ndarje e popujve ka ndeshur keqas me mendimin ndryshe vetëm të kombit shqiptar, i cili përcaktohet me identitetin etnik, përkundër plagjiaturave fetare.
Në Mesjetë, por dhe më parë buçisnin “borbolet”(1); ndërsa tani buçasin mikrofonët, si për njërin pol dhe tjetrin, duke ligjëruar për kombësi vetëm të përcaktuarit sipas besimeve fetare. Ky fakt mbetet një defekt i rëndë dhe serioz që trashëgohet nga perandoritë e epokës tonë.
Je ortodoks? Oh sa mirë! Qenke grek, ose serb. Je mysliman? Oh sa keq, je turk, je turkoshak, je aziatik, etj. Ose anasjelltas!.
Propagandat, predikimet, favorizimet, financimet dhe tjetërsimet e toponimeve kanë dëmtuar mendjen e një pjese të popullit dardan-arbëror-epirot, kryesisht në mesjetë, kur nuk kishte emërtimi “shqiptar”, duke rënë pre e përcaktimit të kombit sipas konceptit fetar.
Sot një pjesë e konsiderueshme e të emigruarve mesjetarë, mbartin emrin e vendit të kohës kur janë larguar, arbëreshë, arvanitë, etj.
I pyet ata? Dhe përgjigjen: Jemi arvanitas, nuk jemi shqiptarë!. Thënie e drejtë e tyre (ndofta sot dhe të detyruara), se kur ata ikën, nuk kishte emër shqipëtar.
Këtu qëndron kleçka që ata e përdorin për vijimësi, ndërsa predikuesit e shfrytëzojnë për qëllime asimilimi.
Këto fakte, të gjithë i kanë të qarta, por, ose nuk kuptojnë të vërtetat, ose u mungojnë aftësitë lidhur me evolimin, zhvillimin, të vërtetën dialetike se gjithçka është në lëvizje. Ata e dinë (të larguarit në mesjetë dhe predikuesit) që emri shqiptar njihej si popull, por vendi në Mesjetë nuk quhej Shqipëri. Shqipëria është evolimi në të sotmen, nga e djeshmja Dardani, Arbëri dhe Epir. Por predikuesit me mjetet e shumta që përdorin për asimilim, i ndajnë, nuk duan të pranojnë njësimin dialektik të dardanëve, arbërorëve dhe epirotëve, me shqiptarët e sotëm të Shqipërisë që janë një gjak, një gjuhë, një vëllazëri.
Jemi përpara faktit të një pengesa, defekti të madh dhe serioz, të cilin duhet ta ndreqim me ngritjen e strukturave të veçanta. Handikapi, në dukje është qesharak, por efektet janë tepër të rënda: E pyet dardanin, arbërorin, epirotin e sotëm (jo banues në Shqipëri):
“Çfarë je? – Menjëherë merr përgjigjen: “Maqedonas, ose grek, serb, malazez…!
E pyet, nga e di gjuhën shqipe?
Përgjigjet: “Ma kanë mësuar gjyshërit”.
Sqarohesh: “Pra je grek, serb, maqedonas, a malazez, por flet shqip? Po, ashtu jam”. “Jam maqedonas, ose, ose, ose… por flas shqip”!
Dhe këtu mbyllet, këtu merr kuptim si e vërteta dhe e pa vërteta. Nuk është as për të qeshur, as për të qarë, as për tu habitur. Jemi përpara një të pa vërtete, një handikapi më të madh të kohës. Ndaj duhet të zgjohen historianët, gjuhëtarët, antropologët, politikanët, studjusit, arkeologët, t’a bëjnë me shumë seriozitet punët e tyre profesionale. Nëse përballen përpara kanosjeve deri dhe me ekzistencën, dy rrugë zgjidhjeje kanë, ose të tërhiqen, ose të kërohet mbështetje sigurie shtetërore. Nuk mundet të mbeten jashtë kësaj ndreqjeje edhe priftërinjtë dhe mullahët, të cilët mbështetur në librat e shenjta, të përdorin predikimet fetare, për t’i sqaruar besimtarët se feja gjithkujt i shërben edhe për këtë jetë, por më shumë u shërben për jetën tjetër-jetën e përtejme; kurse etnia e bazuar në gjak, në gjuhë, territor, zakone, tradita, ushqim etj, ju duhen për të bërë këtë jetë sa më të begatë për gjithë popujt. Aktualisht koha detyron hartimin e një strategjie kombëtare për t’u bindur të gjithë shqiptarët etnikë se, pavarësisht nga emrat e ndryshëm të lindur gjatë afro 6 shekujve, e përbashkëta është se kemi një etni, një ADN dhe trojet historikisht të mirë përcaktuara. Duhet arritur të kuptohet qartë se “besimet fetare janë individuale, të vetvullnetshme dhe jo përcaktuese të etnisë”.
Ky është problemi më i madh i yni, i krijuar nga Mesjeta e në vazhdim. Aktualisht merr përparësi hartimi i strategjisë kombëtare, për të ndërgjegjësuar arritjen e unitetit etnik mbarë shqiptarë kudo janë. Ka plot urtësira për të përmbyllur me nder jetën. Por këtu e mbyllim me frazën e urtë: “Nëse nuk pranon të njihesh me të shkuarën, nuk mund të ecësh mirë në të ardhmen”. Dhe etnia jonë, që nga Mesjeta nuk arrin të pranojë të shkuarën, kjo ka goditur unitetin etnik, i cili vazhdon të pengojë seriozisht të ardhmen dhe kjo sfidohet me urtësinë që na ka lënë Gjergj Kastrioti, heroi ynë kombëtar: “Bashkimi bën fuqi”. Kriter tepër i domosdoshëm për ne, që duhet të rivendoset sa më parë. Për anallogji kjo urtësi, e cila nuk veproi në mbrojtjen e shqiptarëve të Çamërisë në vitet 1940-1945, krijoi lehtësi për vrasësit, të cilët arritën gadi në shfarosjen e fisit më të vjetër thesprot (çam).
Me rastin e 79 vjetorit të gjenocidit ortodoks grek ndaj çamëve, është ndalur dhe z. Kim Mehmeti, lidhur me ngecjen e zgjidhjes, i cili konkludon “…. se kjo ngecje është tek shpërbërja e vëllazërisë tonë”!
●●●
Këtë temë e zhvillova me rastin e Kurban Bajramit, me lutje tek Zoti, të kthjellojë mendjet e të gjithë mbarëshqiptarëve, për të na bërë të ndërgjegjshëm dhe të përgjegjshëm. Pavarësisht ku jemi dhe si quhemi nga Mesjeta e këndej, jemi një gjak, kemi një gjuhë, jetojmë në një hapësirë të përcaktuar qartë, që nga lashtësia e largët.
Shpresoj në mirëkuptimin e vëllezërve tanë që sot quhen arvanitas, maqedonas, malazez, serb, grekë, çamë të krishterë, boshnjakë, kroatë, etj. por që e dinë se etnikisht janë shqiptarë.
Shënim: Borboll(1): Guackë “kërmilli”, në formë spirale, e përdredhur, që përdorej për ndërlidhje në distanca të largëta, sinjalizimet, kjo për kohën që mungonte teknologjia e sotme për ndërlidhje.
Më 28 .06.2023
