Nga: Sinan Kastrati, Suedi
Vazhdon nga numri i kaluar me titull ”Zosimea, shkollë me nam, nxënës e personalitete të njohura” publikuar në revistën Drini.us, 23 Gusht 2022 në rubrikat “Dossier, Histori, Kujtime”
Nga Ditari im (5) i kujtimeve të mia të udhëtimeve në Shqipëri, Greqi dhe Kosovë në korrik dhe gusht 2022
Greqia shteti me afro 1 milion banorë ku nuk lejohet shkolla shqipe e as gjuha e folur
Rruga për në Selanik kishte aq shumë tunele sa as në Austri, në dy drejtimet për në Gjermani, nga Sllovenia, nga Lublana dhe nga Maribori nuk besoj se ka tunele se kishte rrugës për në Selanik.
Rrugët ishin ku s`ka më të mira në Evropë, me tabela sipas standardeve vërtetë më të larta ndërkombëtare, por të shkruara në greqisht dhe me alfabet grek. Dëshiroj të mos gabohem por më dukek se nuk përdornin fare alfabetin latin në gjuhën e shkrimit.
Qyteti i Selanikut
Qyteti grek i Selanikut
Selaniku është qyteti antik më i bukur në brigjet e Gjirit Thermaikos, është kryeqyteti kulturor i Greqisë. Jeta në këtë qytet të mahnitshëm është gjithmonë emocionuese.
Selaniku ka një popullsia më shumë se 1 milion njerëz, me rrethinë.
Selaniku u themelua në vitin 315 para Krishtit. mbretit maqedonas Kasandër. Ai e quajti qytetin pas gruas së tij Selaniku, e cila ishte motra e Aleksandrit të Madh.
Në vitin 146 para Krishtit Selaniku u pushtua nga romakët. Pas rënies së Perandorisë Romake, qyteti u bë pjesë e Bizantit. Selaniku ishte në udhëkryqin e rrugëve të rëndësishme tregtare nga Kostandinopoja në Romë dhe nga Athina në Detin e Zi. Kjo i dha qytetit rritje dhe pasuri të shpejtë.
Cka duhet patjetër vizitua në Selanik?
Kullën e bardhë
Kulla e Bardhë është simboli i qytetit të Selanikut. Kulla u ndërtua në vitin 1530 nga osmanët për të mbrojtur qytetin nga deti dhe ishte pjesë e fortifikimeve të qytetit. Lartësia e saj arrin 27 metra, diametri i unazës së mureve është 23 metra. Brenda, ekziston një sistem kompleks kalimesh midis kateve.
Sheshin e Aristotelit, statujën e Aristotelit
Sheshi Aristoteli është zemra e qytetit.
Monument i Aleksandrit të Madh
Aleksandri i Madh është një personalitet kulti i respektuar nga çdo banor i Selanikut. Në kohën e sundimit të tij qyteti ishte kryeqyteti i shtetit të pavarur të Maqedonisë dhe arriti kulmin e zhvillimit të tij.
Sheti në bregdet, Selanik, 2022
Plazhet e Selanikut etj.
Pritja
Pakëz para mbrëmjes, arritëm në Selanik. Hotelin ku u vendosëm, ishte i kategorisë së lartë por jo i shtrenjtë qysh e mendonim ne. Ishte afërsisht si hotelet ”motra” në Shqipëri dhe në Kosovë por personeli kishte një përvojë me turistë në çdo pikëpamje.
Na thanë se në vitin 2019, Greqinë e kanë vizitua 40.000.000 milion turistë, katërfishi i banorëve të Greqisë.
Para dyerve të hotelit na priti Eva, mësuese vullnetare shqiptare nga Korça që punonte me nxënës pa asnjë qindarkë. Ajo është korçare dhe ishte ajo bashkë me dy mësuese tjera që na ndihmuan dhe shoqëruan gjatë gjithë udhtimit tonë dyditor në Selanik dhe rrethinë.
Pasi u vendosëm në hotel dhe i lamë valigjet me rroba e sende personale e higjenike, ato na dërguan në një hotel disakatësh në qendër të Selanikut. Na thanë se pronari është shqiptar.
Në teracën e kulmit të hotelit, te Sheshi Aristolel, Selaniku shihej si në pëllëmbë të dorës.
Poshtë hotelit në një shesh të gjërë ishte vendosur statuja e Aristotelit 1*)
Aristoteli është ndër filozofët më të vjetër dhe ndër më të rëndësishmit. Veprat e madhore të Aristoleit, disa i kemi edhe në gjuhën shqipe dhe shërbehemi nga to edhe në Letërsi, si ”Poetika” e cila sipas botuesit Cabej ”Pikëpamjet e tij për artin e veçanërisht për poezinë, (epikën, lirikën dhe tragjedinë), Aristoteli i ka shfaqur në veprën e tij “Poetika”, e cila ka arritur deri te ne në formë të cunguar. Por edhe me kaq mund të krijohet një ide e qartë mbi pikëpamjen estetike të filozofit dhe estetit të parë të madh të lashtësisë”.
Në teracën e hotelit, pim pije të ndryshme. Unë pija lëngje ndërsa të tjerët pinin birra e verë. Aty ndejtëm deri sa erdhën edhe Jonida e Violeta, gjithashtu mësuese të gjuhës shqipe me nxënës shqiptarë, vullnetarisht 2*).
Pastaj me Eva, Jonida dhe Violeta, mësuese e re elbasanase na propozuan që darken ta hamn te hotel tjetër jo larg qendrës.
Shkuam këmbë ndërsa freskia e Egjeut dhe vapa e ditës, shkriheshin me frymën e lehtë e flladin e mbrëmjes. Ecnin çkujdeshëm nga dy e tre veta. Unë nganjëherë mbetesha mbrapa, vetëm e menjëherë kur më vërenin, njëra nga koleget mësuese, ndalej e me shoqëronte duke treguar histori të Selanikut, të punës e jetës dhe të shqiptarëve që sipas tyre, janë gjysma e banorëve të Selanikut.
Darka solemne me Evën, Joniden, Muratin, Violetën dhe mua (Sinan Kastratin) Selanik, 1 gusht 2022
Na thanë se Selaniku ka afro 1.000.000 (Një milion banorë) por nga nga ky numër, 500.000 janë shqiptarë, pa asnjë të drejtë, do të shtoja unë). As shqiptarëe që shërbenin në hotele, nuk guxonin të na flisnin në gjuhën shqipe. Diskriminim që nuk ka vend tjetër në botë më të egër e aty. Shqiptarët punojnë punët që nuk i punojnë grekët e paguhen sikur të ishin skllavë, sa për bukë goje. …
Tavolinat e hotelit ku shkuam të darkojmë, na i mbushën plotë me mishëra të pjekur, pije, perime (ullinj) e ëmbëlsira. Ishte e pamundshme ta futje dorën në gjep e të paguaje para tyre.
Mikpritja e tri mësuesve shqiptare, edhe pse punonin pa pagesë me nxënës shqiptarë, as sa për me i mbulua shpenzimet mujore, ato punonin si pastruese, kuzhiniere neper shtëpi private e punë tjera të që për grekërit janë nënqmuese 3*) prandaj ato punë i kryenin shqiptarët, vajza e gra me fakultete.
Duhët ti trokasim në ndërgjegjen edhe të Ministrisë së Punëve të Jashtme e Ministrisë së Arsimit të Shqipërisë që fare nuk kujdesen për gjysmëm e popullsisë që jeton në Greqi pa asnjë të drejtë elementare, jashtë rregulllave, normave e ligjeve ndërkombëtare për të drejtat e njeriut, shkollimit etj.
Vonë natën pas bisedave të gjata e të përzemërta, shkuam të pushojmë në hotel për tu zgjuar të nesërmen, të hënen me 1 gusht 2022 me hëngër mëngjesin …. dhe me e fillua ditën e re, ditën e dytë, me shpresa të reja.
Te Kulla e Bardhë, Selanik, 1 gusht 2022
Porti detar i Sekanikut ku thuhet se disa qindëra mijëra shqiptarë nga Kosova e Maqedonia (tash e Veriut) u shpërngulën në Stamboll, Turqi. Selanik, 1 gusht 2022
1*) Aristoteli
Aristoteli (384 – 322) ishte filozof, mendimtar dhe shkencëtar i shquar i Greqisë antike. Konsiderohet gjeniu më i madh intelektual i botës antike perëndimore.
Veprat:
Vepra (Corpus Aristotelicum)
Logica – Organon (Όργανον)
Categoriae (Κατηγοριαι)
De interpretatione (Περὶ Ἑρμηνείας)
Analytica priora (Ἀναλυτικῶν προτέρων) Α–Β
Analytica posteriora (Ἀναλυτικῶν ὑστέρων) Α–Β
Topica (Τοπικῶν) Α–Θ
De Sophisticis Elenchis (Περὶ σοφιστικῶν ἐλέγχων)
Physica (Φυσικῆς Ἀκροάσεως) Α–Θ
De caelo (Περὶ οὐρανοῦ) Α–Δ
De generatione et corruptione (Περὶ γενέσεως καὶ φθορᾶς) Α–Β
Meteorologica (Μετεωρολογικῶν) Α–Δ
De mundo ad Alexandrum (Περὶ κοσμοῦ πρὸς Ἀλεξάνδρων)*
De anima (Περὶ ψυχῆς) Α–Γ
Parva naturalia
De sensu et sensibilibus (Περὶ αἰσθήσεως καὶ αἰσθητῶν)
De memoria et reminiscentia (Περὶ μνήμης καὶ ἀναμνήσεως)
De somno et vigilia (Περὶ ὕπνου καὶ ἐγρηγόρσεως)
De insomnis (Περὶ ἐνυπνίων)
De divinatione per somnum (Περὶ τῆς καθ’ ὕπνον μαντικῆς)
De longitudine et brevitate vitae (Περὶ μακροβιότητος καὶ βραχυβιότητος)
De juventute et senectute (Περὶ νεότητος καὶ γήρως)
De vita et morte (Περὶ ζωῆς καὶ θανάτου)
De respiratione (Περὶ ἀναπνοῆς)
De spiritu (Περὶ πνεύματος)
Historia animalium (Περὶ τὰ ζῷα ἱστορίαι) Α–Κ
De partibus animalium (Περὶ ζῴων μορίων) Α–Δ
De motu animalium (Περὶ ζῴων κινήσεως)
De animalium incessu (Περὶ πορείας ζῴων)
De generatione animalium (Περὶ ζῴων γενέσεως) Α–Ε
De coloribus (Περὶ χρωμάτων)*
De audibilibus (Περὶ ἀκουστῶν)*
Physiognomica (Φυσιογνωμονικῶν)*
De plantis (Περὶ φυτῶν) Α–Β*
Mirabilium auscultationes (Περὶ θαυμασίων ἀκουσμάτων)*
Problemata (Προβλημάτων) Α-ΚΑ-ΚΘ,ΛΑ-ΛΗ*
De lineis insecabilibus (Περὶ ἀτόμων γραμμῶν)*
De ventorum situ et nominibus (Ἀνέμων θέσεις καὶ προσηγορίαι)*
De Melisso, Xenophane, Gorgia (Περὶ Ξενοφάνους, Περὶ Ζήνωνος, Περὶ Γοργίου)*
Metaphysica (Τῶν μετὰ τὰ φυσικά) Α–Κ
Ethica Nicomachea (Ἠθικῶν Νικομαχείων) Α–Κ
Magna moralia (Ἠθικῶν Μεγάλων) Α–Β*
Ethica Eudemia (Ἠθικῶν Εὐδημίων) Α–Η
De virtutibus et vitiis (Περὶ ἀρετῶν καὶ κακίων)*
Politica (Πολιτικά) Α-Θ
Oeconomica (Οἰκονομικῶν) Α–Β*
Ars Rhetorica (Τέχνης ῥητορικῆς) Α–Γ
Ars Poetica (Περὶ ποιητικῆς) [5]
Nga Wikipedia, “Aristoteli”
https://sq.wikiquote.org/wiki/Aristoteli
”Aristoteli”
https://sq.wikipedia.org/wiki/Aristoteli
Qyteti grek i Selanikut
https://poradnuk.com.ua/sq/qyteti-grek-i-selanikut.htm
Aristoteli, ”Poetika”
Libraria digjitale
https://online.fliphtml5.com/lscg/dsnw/#p=1
2*) Mësuese vullnetare
Kisha dëgjua por kurrë nuk do të besoja se vendi i ”Demokrocisë”, ku edhe sot përdoret në botën e qytetëruar, jo vetëm të mos e përkrah e paguaj punën e mësueseve por edhe i ndjek mësueset shqiptare tamam sikur në kohët e errëta kur kisha greke vriste e priste … shqiptarë, fjalën shqipe e alfabetin shqipe.
Është një nga temat më të ngutshme që shteti shqiptar duhet ta ndihmoi por ai ka rënë në gjumë.
(më shumë: njëherë tjetër)
3*) NËNÇMOJ kal.
Çmoj dikë a diçka më pak nga ç’është a nga ç’vlen në të vërtetë; tregoj mospërfillje për dikë a diçka, nënvlerësoj; kund. mbiçmoj. I nënçmonte punën (aftësitë). Nënçmon mendimin e tjetrit.
Nuk i jap rëndësinë e duhur dikujt a diçkaje, nuk e vlerësoj si duhet dhe kjo sjell pasoja të dëmshme. Nënçmon kundërshtarin (armikun). Nënçmojnë luftën e klasave. Nënçmon dëmin e alkoolit (e duhanit). E nënçmonte rrezikun.
Nënçmohem nënçmim .
Vazhdon
Sinan Kastrati, Suedi
Malmö, 24 gusht 2022
