Traktati i Lozanës, 1923
Qeveria e Asamblesë së Madhe Kombëtare të Turqisë dhe Qeveria Greke kanë rënë dakord për dispozitat e mëposhtme:
Neni 1
Nga data 1 maj 1923 do të bëhet një shkëmbim i detyrueshëm i shtetasve turq të fesë ortodokse greke të vendosur në territorin turk dhe i shtetasve grekë të fesë myslimane të vendosur në territorin grek.Këta persona nuk do të kthehen për të jetuar përkatësisht në Turqi ose Greqi pa autorizimin përkatësisht të Qeverisë Turke ose të Qeverisë Greke.
Neni 2
Personat e mëposhtëm nuk do të përfshihen në shkëmbimin e parashikuar në nenin 1:
- a) Banorët grekë të Kostandinopojës.
- b) Banorët myslimanë të Trakisë Perëndimore.
Të gjithë grekët që ishin vendosur tashmë përpara datës 30 tetor 1918, brenda zonave nën Prefekturën e Qytetit të Kostandinopojës, siç përcaktohet me ligjin e vitit 1912, do të konsiderohen si banorë grekë të Kostandinopojës.
Myslimanët e vendosur në rajonin në lindje të vijës kufitare të përcaktuar në 1918 nga Traktati i Bukureshtit do të konsiderohen si banorë myslimanë të Trakisë Perëndimore.
Neni 3
Ata grekë dhe myslimanë që janë larguar tashmë, dhe që nga 18 tetori 1912, nga territoret e të cilëve do të shkëmbehen përkatësisht banorët grekë dhe turq, do të konsiderohen të përfshirë në shkëmbimin e parashikuar në nenin 1.
Shprehja “emigrant” në këtë Konventë përfshin të gjithë personat fizikë dhe juridikë që kanë qenë të detyruar të emigrojnë ose kanë emigruar që nga data 18 tetor 1912.
Neni 4
Të gjithë burrat e aftë për punë që i përkasin popullatës greke, familjet e të cilëve tashmë janë larguar nga territori turk dhe që tani janë të ndaluar në Turqi, do të përbëjnë këstin e parë të grekëve të dërguar në Greqi në përputhje me këtë Konventë.
Neni 5
Në varësi të dispozitave të neneve 9 dhe 10 të kësaj Konvente, të drejtat e pronës dhe pasurive monetare të grekëve në Turqi ose të myslimanëve në Greqi nuk do të cenohen si pasojë e shkëmbimit që do të kryhet sipas kësaj Konvente.
Neni 6
Asnjë pengesë nuk mund të vendoset për asnjë arsye në rrugën e largimit të një personi që i përket popullatave që do të shkëmbehen. Në rast se një emigrant ka marrë një dënim të caktuar me burgim, një dënim që nuk është ende përfundimtar, ose nëse ai është objekt i procedimit penal, ai do t’u dorëzohet nga autoritetet e vendit procedues autoriteteve të vendin ku do të shkojë, me qëllim që të vuajë dënimin ose të nxirret në gjyq.
Neni 7
Emigrantët do të humbasin shtetësinë e vendit nga i cili largohen dhe do të fitojnë shtetësinë e vendit të destinacionit, me mbërritjen e tyre në territorin e këtij vendi të fundit. Emigrantë të tillë që janë larguar tashmë nga një ose tjetrin nga të dy vendet dhe nuk kanë fituar ende shtetësinë e tyre të re, do ta fitojnë atë shtetësi në datën e nënshkrimit të kësaj Konvente.
Neni 8
Emigrantët janë të lirë të marrin me vete ose të organizojnë transportin e çdo lloji të pasurisë së tyre të luajtshme, pa u detyruar për këtë llogari për pagesën e ndonjë detyrimi eksporti ose ndonjë takse tjetër. Në mënyrë të ngjashme, anëtarët e çdo komuniteti (përfshirë personelin e xhamive, teqeve, medikamenteve, kishave, manastireve, shkollave, spitaleve, shoqatave, shoqatave dhe personave juridikë, ose fondacioneve të tjera të çfarëdo natyre) që do të largohen nga territori i njërit prej Shtetet Kontraktuese sipas kësaj Konvente, do të kenë të drejtën të marrin lirisht ose të organizojnë transportin e pasurisë së luajtshme që u përket atyre komunitetet. Lehtësirat më të plota për transport do të sigurohen nga autoritetet e të dy vendeve, me rekomandimin e Komisionit të Përzier të parashikuar në nenin 11. Emigrantët që mund të mos jenë në gjendje të marrin të gjithë ose një pjesë të pasurisë së tyre të luajtshme mund ta lënë atë pas. Në këtë rast, organeve vendore do t’u kërkohet të hartojnë, duke i dhënë mundësinë emigrantit në fjalë, të bëjnë një inventar dhe vlerësim të pasurisë së lënë prej tij. Procès-verbaux që përmban inventarin dhe vlerësimin e pasurisë së luajtshme të lënë nga emigranti do të hartohet në katër kopje, njëra prej të cilave mbahet nga autoritetet vendore, e dyta i transmetohet Komisionit të Përzier të parashikuar në nenin 11 për t’i shërbyer. si bazë për likuidimin e parashikuar nga neni 9, i treti i dorëzohet qeverisë së vendit ku shkon emigranti dhe i katërti emigrantit. vetë.
Neni 9
Pasuritë e paluajtshme, qofshin ato rurale apo urbane, që u përkasin emigrantëve ose komuniteteve të përmendura në nenin 8, dhe pasuria e luajtshme e lënë nga këta emigrantë ose komunitete, likuidohen në përputhje me dispozitat e mëposhtme nga Komisioni i Përzier i parashikuar në nenin 11. Prona e vendosur në rrethet në të cilat zbatohet shkëmbimi i detyrueshëm dhe që u përket institucioneve fetare ose dashamirës të komuniteteve të vendosura në një rreth në të cilin. shkëmbimi nuk zbatohet, gjithashtu do të likuidohet në të njëjtat kushte.
Neni 10
Pasuritë e luajtshme dhe të paluajtshme që u përkasin personave që janë larguar tashmë nga territori i Palëve të Larta Kontraktuese dhe konsiderohen, në përputhje me nenin 3 të kësaj Konvente, si të përfshira në shkëmbimin e popullsisë, do të likuidohen në përputhje me nenin 9. Ky likuidim do të bëhet pavarësisht nga të gjitha masat e çfarëdo lloji, të cilat sipas ligjeve të miratuara dhe rregulloreve të çdo lloji të bëra në Greqi dhe në Turqi që nga data 18 tetor. 1912, ose në ndonjë mënyrë tjetër, kanë rezultuar në çdo kufizim të të drejtave të pronësisë mbi pronën në fjalë, si konfiskimi, shitja e detyruar, etj. Në rast se prona e përmendur në këtë nen ose në nenin 9 i është nënshtruar një mase të këtij lloji, vlera e saj caktohet nga Komisioni i parashikuar në nenin 11, sikur të mos ishin zbatuar masat në fjalë. Për sa i përket pronave të shpronësuara, Komisioni i Përzier do të ndërmarrë një vlerësim të ri të kësaj prone, nëse ajo është shpronësuar që në datën 18 tetor 1912, pasi më parë ka qenë e personave përgjegjës për shkëmbimin e popullsisë në të dy vendet dhe ndodhet në territore. për të cilat zbatohet shkëmbimi. Komisioni do të caktojë për përfitimin e pronarëve një kompensim të tillë që do të riparojë dëmin që Komisioni ka konstatuar. Shuma totale e këtij kompensimi do të bartet në kredi të këtyre pronarëve dhe në debi të Qeverisë në territorin e së cilës ndodhet prona e shpronësuar. Në rast se personat e përmendur në nenet 8 dhe 9 nuk kanë marrë të ardhura nga pasuria, gëzimin e së cilës kanë humbur në një mënyrë ose në një tjetër, atyre do t’u garantohet rikthimi i shumës së këtyre të ardhurave në bazë të rendimentin mesatar të pronës para luftës dhe në përputhje me metodat që do të përcaktojë Komisioni i Përzier. Komisioni i përzier i parashikuar në nenin 11. kur procedohet për likuidimin e pronave të vakëfeve në Greqi dhe të të drejtave dhe interesave që lidhen me to, si dhe për likuidimin e fondacioneve të ngjashme që u përkasin grekëve në Turqi, do të ndjekë parimet e përcaktuara në traktatet e mëparshme. me synimin për të mbrojtur plotësisht të drejtat dhe interesat e këtyre fondacioneve dhe të individëve të interesuar për to. Komisionit të përzier të parashikuar në nenin 11 i ngarkohet detyra për zbatimin e këtyre dispozitave.
Neni 11
Brenda një muaji nga hyrja në fuqi e kësaj Konvente do të krijohet një Komision i Përzier në Turqi ose në Greqi, i përbërë nga katër anëtarë që përfaqësojnë secilën nga Palët e Larta Kontraktuese, dhe nga kombe nga radhët e shtetasve të Fuqive që nuk kanë marrë pjesë në lufta e viteve 1914-1918. Kryesia e Komisionit do të ushtrohet me radhë nga secili prej këtyre tre anëtarëve neutralë. Komisioni i Përzier do të ketë të drejtën të ngrejë, në vendet që mund t’i duket e nevojshme, nënkomisione që punojnë sipas urdhrit të tij. Çdo Nënkomision i tillë do të përbëhet nga një anëtar turk, një anëtar grek dhe një president neutral që do të caktohet nga Komisioni i Përzier. Komisioni i përzier do të vendosë për kompetencat që do t’i delegohen Nënkomisionit.
Neni 12
Detyrat e Komisionit të Përzier do të jenë të mbikëqyrë dhe lehtësojë emigracionin e parashikuar në këtë Konventë dhe të kryejë likuidimin e pasurisë së luajtshme dhe të paluajtshme për të cilën parashikohet në nenet 9 dhe 10. Komisioni do të zgjidhë metodat duhet ndjekur përsa i përket emigrimit dhe likuidimit të përmendur më sipër. Në një mënyrë të përgjithshme, Komisioni i Përzier do të ketë fuqi të plotë për të marrë masat e nevojshme nga zbatimi i kësaj Konvente dhe për të vendosur të gjitha çështjet për të cilat kjo Konventë mund të lindë. Vendimet e Komisionit të Përzier merren me shumicë. Të gjitha mosmarrëveshjet në lidhje me pronën, të drejtat dhe interesat që do të likuidohen do të zgjidhen përfundimisht nga Komisioni.
Neni 12
Detyrat e Komisionit të Përzier do të jenë të mbikëqyrë dhe lehtësojë emigracionin e parashikuar në këtë Konventë dhe të kryejë likuidimin e pasurisë së luajtshme dhe të paluajtshme për të cilën parashikohet në nenet 9 dhe 10. Komisioni do të zgjidhë metodat duhet ndjekur përsa i përket emigrimit dhe likuidimit të përmendur më sipër. Në një mënyrë të përgjithshme, Komisioni i Përzier do të ketë fuqi të plotë për të marrë masat e nevojshme nga zbatimi i kësaj Konvente dhe për të vendosur të gjitha çështjet për të cilat kjo Konventë mund të lindë. Vendimet e Komisionit të Përzier merren me shumicë. Të gjitha mosmarrëveshjet në lidhje me pronën, të drejtat dhe interesat që do të likuidohen do të zgjidhen përfundimisht nga Komisioni.
Neni 13
Komisioni i përzier do të ketë kompetencë të plotë për të bërë vlerësimin e pasurisë së luajtshme dhe të paluajtshme që do të likuidohet sipas kësaj Konvente, ndërsa palët e interesuara do të dëgjohen ose do të thirren siç duhet në mënyrë që ata të mund të dëgjohen.
Baza për vlerësimin e pasurisë që likuidohet do të jetë vlera e pasurisë në monedhë ari.
Neni 14
Komisioni do t’i transmetojë pronarit në fjalë një deklaratë që tregon shumën që i takon atij në lidhje me pronën nga e cila ai është poseduar, dhe kjo pronë do të mbetet në dispozicion të Qeverisë në territorin e së cilës ndodhet. Shumat totale të detyrimeve në bazë të këtyre deklaratave do të përbëjnë një borxh të qeverisë nga vendi ku bëhet likuidimi ndaj qeverisë së vendit të cilit i përket emigranti. Emigranti, në parim, ka të drejtë të marrë në vendin ku emigron, si shuma që i takojnë, pasuri me vlerë të barabartë dhe të së njëjtës natyrë me atë që ka lënë pas. Një herë në gjashtë muaj do të hartohet një llogari e shumave të detyrimeve nga qeveritë përkatëse në bazë të deklaratave të mësipërme. Me përfundimin e likuidimit, nëse shumat e parave që i takon të dyja palëve korrespondojnë, llogaritë që lidhen me të balancohen. Nëse një shumë mbetet e detyrueshme nga njëra prej qeverive në qeverinë tjetër pasi të jetë vendosur një bilanc, bilanci i debitit do të paguhet në para të gatshme. Nëse qeveritë debitore kërkon një shtyrje në kryerjen e kësaj pagese, Komisioni mund (……..) ta shtyjë këtë, me kusht që shuma e detyrimit të paguhet në tre anuitete më së shumti. Komisioni cakton interesin që duhet paguar gjatë periudhës së shtyrjes.
Nëse shuma për t’u paguar është mjaft e madhe dhe kërkon shtyrje më të gjatë, qeveria debitori do të paguajë me para në dorë një shumë që do të caktohet nga Komisioni i Përzier, deri në një maksimum prej 20 për qind. nga shuma totale e detyrimit dhe do të lëshojë në lidhje me bilancin e çertifikatave të huasë që kanë interesa të tilla që mund të caktojë Komisioni i Përzier, për t’u shlyer maksimumi brenda 20 viteve. Qeveria debitore do t’i caktojë në shërbim të këtyre huave pengje të miratuara nga Komisioni, të cilat do të administrohen dhe nga të cilat të ardhurat do të arkëtohen nga Komisioni Ndërkombëtar në Greqi dhe nga Këshilli i Borxhit Publik në Konstandinopojë. Në mungesë të marrëveshjes në lidhje me këto premtime, ato do të zgjidhen nga Këshilli i Lidhjes së Kombeve.
Neni 15
Me qëllim lehtësimin e emigrimit, fondet do t’i dërgohen Komisionit të Përzier nga Shtetet e interesuara, sipas kushteve të përcaktuara nga Komisioni në fjalë.
Neni 16
Qeveria turke dhe ajo greke do të arrijnë një marrëveshje me Komisionin e Përzier të parashikuar në nenin 11 në lidhje me të gjitha çështjet në lidhje me njoftimin që duhet t’u bëhet personave që do të largohen nga territori i Turqisë dhe Greqisë sipas kësaj Konvente, dhe në lidhje me portet në të cilat këta persona duhet të shkojnë për të transportuar në vendin e destinacionit të tyre. Palët e Larta Kontraktuese angazhohen reciprokisht se nuk do të ushtrohet asnjë presion i drejtpërdrejtë ose i tërthortë mbi popullatat që do të shkëmbehen me qëllim që të largohen nga shtëpitë e tyre ose të braktisin pronën e tyre përpara datës së caktuar për nisjen e tyre. Gjithashtu, ata marrin përsipër t’u vendosin emigrantëve që janë larguar ose që do të largohen nga vendi, asnjë taksë apo detyrim të veçantë. Asnjë pengesë nuk do të vendoset në rrugën e banorëve të rretheve të përjashtuar nga shkëmbimi sipas nenit 2, duke ushtruar lirisht të drejtën e tyre për të qëndruar ose për t’u kthyer në ato rrethe dhe për të gëzuar plotësisht liritë dhe të drejtat e tyre pronësore në Turqi dhe në Greqi. . Kjo dispozitë nuk do të përdoret si motiv për të parandaluar tjetërsimin e lirë të pronave që u përkasin banorëve të këtyre rajoneve të përjashtuara nga shkëmbimi, apo largimin vullnetar të atyre banorëve që dëshirojnë të largohen nga Turqia ose Greqia.
Neni 17
Shpenzimet e shkaktuara nga mbajtja dhe puna e Komisionit të Përzier dhe të organizatave të varura prej tij do të përballohen nga qeveritë e interesuara në përmasa që do të caktohen nga Komisioni.
Neni 18
Palët e Larta Kontraktuese marrin përsipër të paraqesin në ligjet e tyre përkatëse modifikime të tilla që mund të jenë të nevojshme për të garantuar zbatimin e kësaj Konvente.
Neni 19
Kjo Konventë do të ketë të njëjtën fuqi dhe efekt si ndërmjet Palëve të Larta Kontraktuese sikur të ishte pjesë e Traktatit të Paqes që do të lidhej me Turqinë. Ai do të hyjë në fuqi menjëherë pas ratifikimit të Turqisë në fjalë nga dy Palët e Larta Kontraktuese. Në besim të kësaj, Fuqiplotë të nënshkruar, kompetencat e plota përkatëse të të cilëve janë gjetur në gjendje të mirë dhe të duhur, kanë nënshkruar këtë Konventë.
Bërë në Lozanë, më 30 janar 1923, në tre kopje, njëra prej të cilave do t’i transmetohet Qeverisë Greke, një Qeverisë së Asamblesë së Madhe Kombëtare të Turqisë dhe e treta do të depozitohet në arkivat e Qeverisë së Republikën Franceze, e cila do t’u dorëzojë kopje të vërtetuara Fuqive të tjera nënshkruese të Traktatit të Paqes me Turqinë.
(L.S.) E.K.Veniselos
(L.S.) D.Caclamanos
(L.S.) Ismet
(L.S.) Dr.Ryza Nour
(L.S.) Hassan
Protokolli
Fuqiplotë turq që nënshkruan, të autorizuar rregullisht për këtë qëllim, të deklarojnë se, pa pritur hyrjen në fuqi të Konventës me Greqinë në datën e duhur, në lidhje me shkëmbimin e popullsisë greke dhe turke, dhe si përjashtim nga neni 1 i kësaj Konvente, qeveria turke , me nënshkrimin e Traktatit të Paqes, do të lirojë njerëzit e aftë për punë të përmendur në nenin 4 të Konventës në fjalë dhe do të parashikojë largimin e tyre.
Bërë në Lozanë, më 30 janar 1923.
