Shkruan, Syrja ETEMI, pedagog dhe shkrimtar nga Tetova
Mbi Sllatinë shtrihet vendi i quajtur Vërtejshtë. Aty gjenden mbetjet e një kishe. Rreth saj janë varrezat. Aty fshatarët kanë gërmuar (dhe kanë prerë ) qeremide. Përreth këtij vadbanimi të dikurshëm, ka livadhe të braktisura. Është gojëdhënë e përcjellur ndër banorët e këtushëm se, dikur në Vërtejshtë ka patur katund, i cili më vonë është shpërngulur. (Se si e ka patur emrin ky vendbanim atëherë, nuk dimë). Banorët e moçëm të fshatit Sllatinë, por edhe të fshatrave fqinj, Leshkë e Breznë, kanë treguar se për shkaqe të fatkeqësive të ndryshme që kanë goditur këtë vendbanim (epidemi, si linxhira, madje lufta, zjarret apo vërshimet), banorët e Vërtejshtës janë shpërngulur dhe janë ngulitur në fshatin Leunovë të Mavrovës dhe se me vete kanë marrë edhe tapitë e pronave.
Është me rëndësi këtu të theksohet fakti se, pas shumë shekujsh, ky territor ka filluar të ringjallet e t’i kthehet jetës e gjallërisë, por duhet të rikujtojmë faktin se këtë e bëri rruga të cilën banorët e Sllatinës e rregulluan që mbas luftës së 2001 . Kështu me këtë aktivitet edhe u riaktivizua rruga e “fjetur” që dikur ka qenë funksionale dhe që ka lidhur Pollogun dhe Prizrenin.
Të flasim pak më detajisht edhe për këtë segment:
Sipas gojëdhënave dhe në bazë të dokumenteve të shkruara, nëpërmjet fshatit Sllatinë-Leshkë ka kaluar udha që ka çuar deri në Prizren, (madje edhe deri në Shkodër e Adriatik), dhe ka patur të njëjtin drejtim me luginën e Lumit të Sllatinës deri te Mullenjt. Nga këtu, pra Te Mullenjt, në anën e majtë të lumit – në atarin e fshatit Sllatinë, dhe përmes Paetishtës (Pojatishtës) ka vazhduar deri në Vërtejshtë ku ka patur vendbanim; është ngjitur deri në Presllap për të vazhduar nëpër luginën e Lumbardhit të Tearcës, për të kaluar në anën e tjetër të Malit Sharr – në territorin e Kosovës, përkatësisht në Sret-Prizren, dhe për të shkuar mëtej përmes Kukësit drejt Shkodrës. Kështu, në këtë anë (në Sllatinë e Leshkë), deri më sot janë të ruajtura disa mikrotoponime të ndërlidhura ekskluzivisht me këtë Udhë, si: Te Krejpin dhent, Hanet (Udh’e Hënit), Pojatishtë (Udh’e Pajetishtës) dhe Vërtejsht, Vuari Bulës. Te lokaliteti: Hanet dikur ka patur han. Në Pajetishtë ka patur pojata* për qëndrim të udhëtarëve dhe ndërrim të kuajve. Në fund është Vërtejshta ku udha ka qarkulluar për të marrë nivelin e lartësisë deri në Presllap, Vuar’i Bulës, (varri ku është varrosur një grua muslimane -me mbulesë).
Kjo udhë ka vazhduar në terrenet e rrafshta të Pollogut në fushë përmes fshatrave: Zhilçë, Shemshovë, Siriçinë dhe Jerebinë në Zhedenin e Vogël, për të dalë në Udhën: Shkup-Tetovë. Kjo udhë ka qenë aktive që nga mesjeta dhe vazhdon të funksionojë bile deri më sot. Para fshatit Zhilçë, në vendin e quajtur Kajçevec, kjo rrugë është kryqëzuar me rrugën që vinte nga Shkupi përmes Grykës së Dërvenit, duke përshkuar fshatin Pallaticë dhe për të vazhduar drejt Gostivarit. Në vendin ku janë kryqëzuar dy rrugët ka patur Hane dhe nallbanë, ndërkaq, në këto vende sot ka ara e livadhe, në të djathtë të rrugës për në Zhilçë.
